Working Hours or Working Days?

Working Hours is the topic of all discussions everywhere today. Fire in Los Angeles is the topic of discussion for some people. But the raging fire in discussions on working hours appears to have overtaken the other real fire for now. There are firefighters fighting the fire in Los Angels. But more and more people are adding fuel to the fire in the discussion on working hours issue. Those who are in working periods of their lives are naturally discussing working hours. Those who are well past the working periods of their lives are also discussing working hours issue. Those who never worked in their lives in the past nor are likely to work in the remainder of their lives are also worried about it. Of course, retired people are fully devoting their valuable time in discussing the working hours issue endlessly, purely because it is important when they start working in their next life, if there is any. . 

*****

It was more than a year ago, sometime in September, 2023, that the seeds of this discussion fire were sown. Sri NR Narayana Murthy, founder of the software giant Infosys, was in the middle of a podcast with former Infosys CEO Sri Mohandas Pai. He recalled his student days and the difficulties he and his generation faced in those days. They were in the 1960s. Most of the families were unable to provide higher education to their children. Though intelligent, hardworking and deserving higher education, many were deprived of it. The hostel facilities were minimal and rare. PG accommodations and student loans were not heard of. Students depended on community hostels and large heartedness of rich and philanthropic people. 

He mentioned about his getting a scholarship and paying highly subsidised fee. Capitation fees had not yet arrived. In this background, he observed that he and his generation owed a debt to the society. Having received such support from the government and society, they had the responsibility for working more than others and compensate the society. He mentioned that he worked 85 to 90 hours a week and he certainly did not regret it. He made a mention that 70 hours work in a week was required. 

He had also talked about other issues like nation building, technology, his company Infosys and many others. He also clarified that he doesn't think hours were important. "All that it means is that you have to be very productive, you have to work very hard like the Germans did after World War I, like the Japanese did, and we owe it to the poor people in our society to work hard and make the quality of their life a little bit better" he said. 

As it usually happens, most people did not listen or read of all he said. The issue of 70 hours work per week was picked up and played out again and again.

*****

The issue was being discussed off and on for over a year. It got additional fodder last week. Sri S H Subramanyan, Chairman of L&T, was trying to make a point as to how a Sunday could be more productive. He observed: "How long can you stare at your wife? What can you do sitting at home?". The issue of hours of work per week, work-life balance etc. again took centre stage. 

While the company executives tried to defend the statement of the chairman, trade unions lambasted him. Social media had a field day, and continue to have field days, on the issue. Feminists are also up in arms. Maybe be it would have been better he had instead said: "How long can you stare at your husband? What can you do sitting at home?" to balance the gender bias. 

*****

Shortly thereafter, last Saturday, the issue came up in a discussion with Shri Anand Mahindra, Chairman of Mahindra Group. He said quality of work is more important than hours at work. Among other things, he said "My wife is wonderful. I love staring at her". It made even bigger news. He explained why he is on "X" (or formerly Twitter) as it gives him feedback from a large section of people and helps in forming his business ideas. 

Again staring at wife started making news. Sri Narayana Murthy had mentioned about the quality of work and the hours of work. But hours of work per week again took centre stage. Those who were using the weekends or Sundays string at others wives (or husbands, just to balance gender bias) were probably highly disappointed as that stream did not make much news.

*****

This is the world of AI or Artificial Intelligence. The only AI my generation knew was Air India. Now the only thing that comes to anyone's mind when AI is mentioned is Artificial intelligence. When everything in our lives is artificial, why intelligence should only be human? Hence AI is indeed here. Photoshop is another wonderful tool that can make and unmake things. In these two, we have fire and oxygen. That is sufficient for things to burn. Of course, idle minds are the real combustible items. Then there are Facebook, WhatsApp and other social media to spread the fire.

There are two pictures used in this post. Both are borrowed from the ones circulating on WhatsApp. The top one appeared immediately after the statement by L&T Chairman. The one below came up soon thereafter. It looks like one by R K Laxman, but looks as a recent one. There are hundreds of others on the same topic right now. Amul stares at bread everyday is just one of them.

*****

Before advent of computers and internet, physical presence was an important requirement for any work or job. One had to go to shop or office or establishment to do work. Late coming and early going was permitted under separate rules. There were people attending office physically regularly, but working remotely (rarely) then. Computers and software development jobs brought in the concept of "working Remotely" and "Working Off-campus". "Working from Home" and "Working from Anywhere" were strengthened by Covid or Corona. My granddaughter used to say, when she was four year old, that she would become an Astronaut, but work from home.  

Physical presence is required, unfortunately, in some jobs even now. Food can be ordered online, but there must be someone to make food there in the outlet. Robots are already making food in some countries. A day may come when we have an App that will make, consume and digest all the food, but holding the mobile with that App will give ius a feeling of being well fed. If the App develops indigestion, there can be another App to treat and rectify it. 

*****

In the middle of all the discussion on work hours per week, working hours or working days, work-life balance, wife or husband or neighbour staring, and so on, there are some people who continue to work more than 90 or 100 hours per week or even more. Such discussions don't bother them. They are also enjoying working like that. They are also doing many other things in life, routine as well as special. They have a contented and balanced life. They are rare, but do exist. Have you seen any one of that type recently?

ಪೂರ್ವ ಪುಣ್ಯಗಳು

"ಕಾಡು ಬೆಳೆಸಿ; ನಾಡು ಉಳಿಸಿ" ಎನ್ನುವುದು ಈಗ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕೂಗಾಗಿದೆ. ನಟ ರತ್ನಾಕರ ಮಾಸ್ಟರ್ ಹಿರಣ್ಣಯ್ಯ ಅವರ ನಾಟಕವೊಂದರ ದೃಶ್ಯ. ಮರ ಬೆಳೆಸುವ ವಿಷಯ ಚರ್ಚೆಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. "ಮನೆಗೆರಡು ಮರ ಬೆಳೆಸಿ" ಎಂದು ಪಾತ್ರಧಾರಿಯೊಬ್ಬ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ದತ್ತು ಪಾತ್ರದ ಮಾಸ್ಟರ್ ಹಿರಣ್ಣಯ್ಯ "ಯಾಕೆ ಬೆಳೆಸಬೇಕು?" ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ" ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಆ ನಟ. "ಹಿಂದಿದ್ದ ಕಾಡುಗಳು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಮರಗಳು ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಈ ಪಾಪಿಗಳು ಕಡಿದು ನುಂಗಿದರು. ಇವರ ಮಕ್ಕಳ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಕಡಿಯಲು  ಮರಗಳು ಬೇಕಲ್ಲ? ಅದಕ್ಕೇ ನಮಗೆ "ಮನೆಗೆರಡು ಮರ ಬೆಳೆಸಿ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ" ಎಂದು ಉತ್ತರ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ ಅವರು. ನಲವತ್ತು-ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅವರ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ನೋಡಿದವರಿಗೆ ಈ ದೃಶ್ಯ ನೆನಪಿರುತ್ತದೆ. 

ನಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕೂ ಹಿಂದೆ "ವನ ಸಂಪತ್ತು" ತಾನೇತಾನಾಗಿ ವಿಜೃಂಭಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ. ಮನುಷ್ಯನಿಗೂ ಕಾಡುಗಳಿಗೂ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಒಂದು ಊರಿನಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಊರಿಗೆ ಹೋಗಬೇಕಿದ್ದಾಗ ಅರಣ್ಯಗಳನ್ನು ದಾಟಿಯೇ ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾಡುಗಳನ್ನು ದಾಟುವಾಗ ಹಿಂಸ್ರಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮತ್ತು ಕಳ್ಳಕಾಕರ ತೊಂದರೆ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಅನೇಕವೇಳೆ ಕೂದಲೆಳೆಯ ಅಂತರದಿಂದ ಅಪಾಯ ತಪ್ಪುತ್ತಿತ್ತು. ಅರಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಅನೇಕ ಅವಶ್ಯ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ತರಲೂ ಸಹ ಕಾಡುಗಳಿಗೆ ಹೋಗಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಎಷ್ಟು ಕಾಡು ಕಡಿದು ನಾಡು ಮಾಡಿದ್ದರೂ ಈಗಲೂ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ವನಗಳು ಅಷ್ಟೋ ಇಷ್ಟೋ ಉಳಿದಿವೆ. ಕಾಡಿನ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಆನೆಗಳು ಅಥವಾ ಹುಲಿ-ಚಿರತೆಗಳಿಂದ ವಾಹನಗಳು ಸುತ್ತುವರೆದ ಸುದ್ದಿಗಳು ಕೇಳುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತೇವೆ. ಯೂಟ್ಯೂಬಿನಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ನೂರಾರು ವಿಡಿಯೋಗಳು ನೋಡಸಿಗುತ್ತವೆ. ದುರ್ಗಮ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಗಳಿಗೇನೂ ಕಡಿಮೆಯಿಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ನೆರವು ಸಿಗುವುದೂ ದುರ್ಲಭ. "ಇನ್ನಾಯಿತು, ಸಾವು ಬಂದಿತು" ಎಂದುಕೊಂಡವರು "ಅಬ್ಬಾ! ಯಾವ ಜನ್ಮದ ಪುಣ್ಯವೋ, ಬದುಕುಳಿದೆವು!" ಎಂದು ಉದ್ಗಾರ ತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ.  

*****

ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಣಗಳು ಎದುರಾಗಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲವೊಂದಿತ್ತು. ಕಾಳಗದಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸದವರಿಗೆ ಯುದ್ಧದ ಅಪಾಯ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಸೈನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಯೋಧರಿಗೆ ಪ್ರಾಣಾಪಾಯ ಕಟ್ಟಿಟ್ಟ ಬುತ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಯೋಧರಿಗೆ ಈಗಲೂ ಅಷ್ಟೇ.  ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಹೊರಟರೆ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಬರುವುದು ಅನುಮಾನವೇ. ಅನೇಕ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವು ಕಾದಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾದಿರುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಇದ್ದರೂ ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಬಂದ ಬಾಂಬುಗಳು ಸ್ಫೋಟಿಸಿ ಯಾವರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಆ ಜಗಳಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸದಂತಹ ಜನ-ಜಾನುವಾರುಗಳು ಸಾಯುವಂತೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. 

ಇಂದು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇನ್ನೂ ಕೆಟ್ಟಿದೆ. ಯಾವುದೋ ಎರಡು ದೇಶಗಳೋ. ಗುಂಪುಗಳೋ ಕಾದಾಡುವಾಗ ಅದಕ್ಕೆ ಏನೂ ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲದ ಜನ ಸಾಯುವ ಕಾಲ ಬಂದಿದೆ. ನಾಗರಿಕ ವಿಮಾನ ಹಾರಾಡುತ್ತಿರುವಾಗ ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಬಂದು ಬಡಿದ ಅಸ್ತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಜೀವ ತೆತ್ತ ಸಂಗತಿಗಳು ಆಗಾಗ ಬರುತ್ತವೆ. ಜೀವನ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ದುಡಿಯುವ, ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಎಂದು ಹೋಗಿ ಯುದ್ಧಗಳ ಕಾರಣ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಂಡ ಯುವ ಜನಾಂಗದ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ನೋಡುತ್ತೇವೆ. ಅನೇಕರ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಗಳ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ತಮ್ಮದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಂಡು, ಪಡಬಾರದ ಪಾಡು ಪಟ್ಟು, ಅನ್ನಾಹಾರಗಳಿಲ್ಲದೆ ಕಡೆಗೆ ಹೇಗೋ ಜೀವ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದವರಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹವರು "ಅಬ್ಬಾ! ಯಾವ ಜನ್ಮದ ಪುಣ್ಯವೋ, ಬದುಕುಳಿದೆವು!" ಎಂದು ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. 

*****

ಯುದ್ಧಗಳ ವಿಷಯ ಬೇರೆಯೇ ಆಯಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಹೊಡೆದಾಡಲೆಂದೇ ನಿಂತ ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವೆ ಘರ್ಷಣೆ. ಕೊಲ್ಲಲೆಂದೇ ಹೊರಟವರ ಸಮೂಹ. ಆದರೆ ಶತ್ರುಗಳು ಕೇವಲ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನಮಗೆ ಎದುರಾಗಬೇಕೆಂದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಅನೇಕರು ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಇರುವ ಮಂದಿಯೇ ಶತ್ರುಗಳಾಗಬಹುದು. ಅವರು ನಮ್ಮ ಶತ್ರುಗಳು ಎಂದು ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರಬಹುದು. ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದಂತೆಯೇ ಅನೇಕ ಶತ್ರುಗಳೂ ಇರುವುದು ಸಹಜ. ವಿನಾಕಾರಣ ಹಗೆತನ ಸಾಧಿಸುವವರಿಗೆ ಕಡಿಮೆಯೇನಿಲ್ಲ. ಅವರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ "ಹಿತಶತ್ರು" ಎಂದು ಹೇಳುವ ಸಮೂಹಗಳೂ ಉಂಟು! ನಮಗೆ ಪರಮ ಪ್ರಿಯರು ಎಂದು ನಂಬಿರುವ ಬಂಧು-ಮಿತ್ರರೂ ಅತ್ಯಂತ ಅವಶ್ಯಕ ಹಾಗೂ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಕತ್ತು ಕುಯ್ಯಲು ಕಾಯುತ್ತಿರುವುದೂ ಉಂಟು. 

ವೈರಿಗಳು ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರೇ ದಾಳಿಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಮವೇನೂ ಇಲ್ಲವಲ್ಲ. ಅನೇಕ ಈ ರೀತಿಯ ಜನರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಮುಗಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಬಹುದು. ಇಂತಹ ಶತ್ರುಗಳ ಹೊಡೆತ ನಮಗೆ ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಅದು ಬಿದ್ದ ಮೇಲೆಯೇ ಗೊತ್ತಾಗುವುದು. ಮೊದಲೇ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಿದ್ದರೆ ಏನಾದರೂ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾದರೂ ಮಾಡಬಹುದು. ಹಠಾತ್ತನೆ ಬೀಳುವ ಬಲವಾದ ಗುದ್ದಿಗೆ ಮಾಡುವುದಾದರೂ ಏನು? ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಶತ್ರುಗಳಿಂದ ಕೂದಲೆಳೆಯ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಪಾರಾಗುತ್ತೇವೆ. ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ "ಆಹಾ! ಏನು ಪುಣ್ಯವೋ, ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡೆ!" ಎಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯ ಪಡುವುದೂ ಉಂಟು. 

*****

ನೀರಿಲ್ಲದೆ ಜೀವನವಿಲ್ಲ. "ಜೀವ" ಎನ್ನುವ ಪದಕ್ಕೆ "ನೀರು" ಎಂದೂ ಒಂದು ಅರ್ಥವಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಗಾಳಿಯಿಲ್ಲದೆ ಬದುಕಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಗಾಳಿಯ ನಂತರದ ಸ್ಥಾನ ನೀರಿನದು. "ಅವನನ್ನು ನೀರು-ನೆರಳು ಇಲ್ಲದ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಾಕಬೇಕು" ಎಂದು ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡದ ಸರ್ಕಾರೀ ನೌಕರನಿಗೆ ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ ಒಂದಿತ್ತು. "ನಮಗೆ ಒಂದು ಲೋಟ ನೀರೂ ಕೊಡಲಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಅತಿಥೇಯರನ್ನು ಆಕ್ಷೇಪಿಸುವ ಪದ್ಧತಿಯೂ ಇತ್ತು. ನದಿಗಳು, ಜಲಾಶಯಗಳು, ಸಮುದ್ರಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ವೇಳೆ ದಾಟಿ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಬೇಕಿತ್ತು. ವಿಮಾನಯಾನ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಇವು ಅತ್ಯಂತ ಅನಿವಾರ್ಯ ಆಗಿದ್ದವು. ಈಗಲೂ ಅಷ್ಟುಮಟ್ಟಿಗೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಬೇಕಾದದ್ದು ಇದ್ದೇ ಇದೆ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ "ಜಲಗಂಡ" ಎನ್ನುವ ಪದ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಅಪಾಯ ಕುಳಿತಿರುತ್ತಿತ್ತು. 

ಈಜು ಬಾರದವರಿಗೆ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಪಾಯ. ಈಸಬಲ್ಲವರಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಅಪಾಯ. ಕೊರೆಯುವ ನೀರು. ಸುಳಿಗಳುಳ್ಳ ನೀರು. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಸೂಚನೆಯೇ ಇಲ್ಲದೆ ಹರಿದುಬಂದ ಪ್ರವಾಹದ ನೀರು. ಮೊಸಳೆ, ಶಾರ್ಕ್ ಮುಂತಾದ ಜಲಚರಗಳುಳ್ಳ ನೀರು. ಜಲಪಾತ, ಕಲ್ಲು ಬಂಡೆಗಳು ಇರುವ ನೀರು. ತೂತಿರುವ ಹರಿಗೋಲಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ. ಚೆನ್ನಾದ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಾಗಲೂ ನೀರ್ಗಲ್ಲುಗಳ ಹೊಡೆತದಿಂದ ಹಡಗು ಛಿದ್ರವಾಗಿ ಮುಳುಗುವ ಅಪಾಯ. ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲಿ ಹಠಾತ್ತನೆ ಬಂದೆರಗಿದ ಅಲೆಗಳ ಗಂಡಗಳು. ಸುನಾಮಿ ಎಂಬ ದೈತ್ಯ ಪ್ರವಾಹಗಳು. ನಗರದಲ್ಲಿ ಮಳೆಯ ನೀರು ತುಂಬಿ ಹರಿವಾಗ, ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದು ಹೋಗುವಾಗ ಮುಚ್ಚಳ ತೆಗೆದ "ಮ್ಯಾನ್ ಹೋಲ್" ನುಂಗುವ ಭಯ. ಇಂತಹ ಗಂಡಾಂತರಗಳಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪದರಲ್ಲಿ ಪಾರಾಗಬಹುದು. "ನಮ್ಮ ಪಕ್ಕದವರು ಹೋದರು. ನಾವು ಹೇಗೋ, ಯಾವುದೋ ಪುಣ್ಯದ ಬಲದಿಂದ ಬದುಕುಳಿದೆವು" ಎಂದು ಸಮಾಧಾನ ಪಡುವ ಸಂದರ್ಭಗಳೂ ಉಂಟು. 

*****

ನೀರಿನಂತೆ ಬೆಂಕಿ. ಬೆಂಕಿಯಿಲ್ಲದೆ ಜೀವನ ಸಾಧ್ಯವಾದರೂ ಅದು ನೀರಸ ಜೀವನ. ಬಾಳು ರಸಭರಿತವಾಗಲು ಬೆಂಕಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪವಾದ ಶಕ್ತಿ ಬೇಕೇ ಬೇಕು. ಈ ಬೆಂಕಿಯಾದರೋ ಚಾಕುವಿನಂತೆ. ಹಣ್ಣು, ತರಕಾರಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಕತ್ತರಿಸಲು ಚಾಕು ಬೇಕೇ ಬೇಕು. ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಅಜಾಗರೂಕರಾದರೂ ನಮ್ಮನ್ನೇ ಕತ್ತರಿಸುತ್ತದೆ ಅದೇ ಚಾಕು. ಬೆಂಕಿಯೂ ಅಂತೆಯೇ. ಬಹೂಪಯೋಗಿ ಬೆಂಕಿಯೇ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಅದರ ವಿಶ್ವರೂಪ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಹಿಡಿತ ತಪ್ಪಿ ತಾನೇತಾನಾಗಿ ಮೆರೆಯುತ್ತದೆ. ಆಗ ಅದರ ಆರ್ಭಟ ಹೇಳಲಾಗದು. ನೋಡನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಸಣ್ಣಗಿದ್ದ ಉರಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಹರಡಿ ತನ್ನ ಕೆನ್ನಾಲಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ವವನ್ನೂ ನುಂಗಿ ಬೂದಿಯಾಗಿಸುತ್ತದೆ. 

ಇಂತಹ ಬೆಂಕಿಯ ಮಧ್ಯೆ ಸಿಕ್ಕಿದವರ ಪಾಡು ಅವರಿಗೇ ಗೊತ್ತು. ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಹೊರಬರಲು ದಾರಿಯೇ ಕಾಣದು. ಕಂಡಿದ್ದು, ಕಾಣದುದು ಎಲ್ಲವೂ ಉರಿದು ಭಸ್ಮ. ಅಂತಹದರಲ್ಲೂ ಬದುಕಿ ಉಳಿದವರು ಇದ್ದಾರೆ. ಪವಾಡದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಗೋ ಪಾರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹೇಗೆ ಪಾರಾದರು ಎನ್ನುವುದು ಹೇಳುವುದೂ ಕಷ್ಟ. "ಯಾವುದೋ ಹಿಂದೆ ಮಾಡಿದ ಪುಣ್ಯ ಕಾಪಾಡಿತಲ್ಲ. ಜೀವ ಉಳಿಯಿತು" ಎಂದು ನಡುಗುತ್ತಲೇ ಸಂತೋಷ ಪಡುತ್ತಾರೆ. 

*****

ಒಬ್ಬ ಪರ್ವತಾರೋಹಿಯನ್ನು ಪತ್ರಕರ್ತರು "ನೀವು ಪರ್ವತಾರೋಹಣ ಏಕೆ ಮಾಡುತ್ತೀರಿ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. "ಏಕೆ ಎಂದರೆ, ಅದು ಇದೆಯಲ್ಲ, ಅದಕ್ಕೆ!" ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದ. ಮನುಷ್ಯನು ಸ್ವಭಾವತಃ ಸಾಹಸ ಪ್ರಿಯ. ಜೊತೆಗೆ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯೂ ಇದೆ. ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿರುವ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಭೇದಿಸಬೇಕೆನ್ನುವುದು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಖಯಾಲಿ. ಅವುಗಳಿಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಹೆಕ್ಕಿ ತೆಗೆದು ಅನುಭವಿಸುವ ಆಸೆ. ಜೊತೆಗೆ ನಾನಾ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯರು ಬೆಟ್ಟ-ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಕೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವೆಲ್ಲಾ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಪರ್ವತ ಏರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. 

ದುರ್ಗಮವಾದ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಅಡಚಣೆಗಳು೦ಟು. ಅವಘಡಗಳು ಸಂಭವಿಸಬಹುದು. ಕಾಲು ಜಾರಿ ಪ್ರಪಾತಕ್ಕೆ ಬೀಳಬಹುದು. ಭೂಕುಸಿತ ಆಗಬಹುದು. ಸೌಮ್ಯವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ಪರ್ವತವೇ ಅಗ್ನಿಪರ್ವತವಾಗಿ ಬೆಂಕಿ ಉಗುಳಬಹುದು. ಹಿಮಪಾತ ಆಗಬಹುದು. ಮೇಘಪಾತ (ಕ್ಲೌಡ್ ಬರ್ಸ್ಟ್) ನಡೆಯಬಹುದು. ಮಳೆ-ಗಾಳಿಯಿಂದ ಅಥವಾ ದಾರಿ ತಪ್ಪಿ ಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಬಹುದು. ಕಾಡುಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ಅಪಾಯ ಬರಬಹುದು. ಅನೇಕರು ಪ್ರತಿವರುಷ ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಒಂದೇ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಹೋದವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಗತಿಸಿ ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಬದುಕಿ ಉಳಿಯುತ್ತಾರೆ. ಉಳಿದು ಹಿಂದೆ ಬಂದವರು "ನಮ್ಮ ಯಾವುದೊ ಪುಣ್ಯ. ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದವರು ಹೋದರು.  ನಾವು ಹಿಂದಿರುಗಿ ಬಂದೆವು" ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ. 

***** 

ದಿನಪೂರ್ತಿ ಎಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಡೆಸಿದರೂ ಕಡೆಗೆ ರಾತ್ರಿಗೆ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ನಿದ್ದೆ ಬೇಕೇ ಬೇಕು. ರಾತ್ರಿಪಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೆ ಹಗಲು ನಿದ್ದೆ ಬೇಕು. ಒಂದು ಮಿತಿಯವರೆಗೆ ನಿದ್ದೆ ತಡೆಯಬಹುದು. ಆ ಮಿತಿ ದಾಟಿದರೆ ನಮಗೆ ಅರಿವಿಲ್ಲದಂತೆ ನಿದ್ರೆ ತಾನೇತಾನಾಗಿ ಆವರಿಸುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ನಿದ್ರೆ ಬಂದರೆ ಎಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾದರೂ ಜಡನೇ. ನಿದ್ರೆಯ ಕಾರಣ ಮತ್ತು ಅದರ ದೀರ್ಘ ವಿವರಣೆ ನಮ್ಮ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರವಾಗಿ ಚರ್ಚಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ರೀತಿ ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗ ಅನೇಕ ಆಪತ್ತುಗಳು ಬರಬಹುದು. ಮಲಗಿರುವಾಗ ಛಾವಣಿಯೇ ಕುಸಿದು ಅಥವಾ ತಿರುಗುತ್ತಿರುವ ಫ್ಯಾನು ತಲೆಯಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಸತ್ತವರಿದ್ದಾರೆ. ಹಾವು-ಚೇಳುಗಳು ಕಚ್ಚಿ ಸತ್ತವರಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಕೊಚ್ಚಿ ಹೋದವರಿದ್ದಾರೆ. ಏನೂ ಇಲ್ಲ, ಹೃದಯಾಘಾತ ಆಗಿ ಅನೇಕರು ಮಲಗಿದವರು ಮತ್ತೆ ಏಳದಿರುವುದು ಸರ್ವೇ ಸಾಮಾನ್ಯ. 

"ಸ್ಕೂಲ್ ಮಾಸ್ಟರ್" ಚಲನಚಿತ್ರದಿಂದ ನಮಗೆ ಚಿರಪರಿಚಿತವಾದ "ಸ್ವಾಮಿದೇವನೆ ಲೋಕಪಾಲನೆ ತೇ ನಮೋಸ್ತು ನಮೋಸ್ತುತೇ" ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವಂತೆ "ರಾತ್ರಿ ನಿದ್ರೆಯ ಗೈವ ಕಾಲದಿ ನೀನೆ ಎಮ್ಮನು ಕಾಯುವಿ" ಎಂದಿದೆ. ಆದರೂ ಅದು ಸಾಮಾನ್ಯ ದಿನಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿದ್ದೆಯಲ್ಲಿ. ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿನಿಂದ ಅಥವಾ ತೀವ್ರ ಅಪಾಯದಲ್ಲಿ ಬದುಕುಳಿದಾಗ "ಏನೋ, ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವ ಪುಣ್ಯವೋ ಅಥವಾ ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯರ ಪುಣ್ಯವೋ, ಬದುಕುಳಿದೆವು" ಎಂದು ಉದ್ಗರಿಸುತ್ತಾರೆ. 

*****

ಮಲಗಿ ನಿದ್ರಿಸುವುದು ಸುಪ್ತ ಸ್ಥಿತಿ. ಅದು ಬೇಕೇಬೇಕಾದದ್ದು. ಪ್ರಜ್ಞೆ ತಪ್ಪುವುದು ಪ್ರಮತ್ತ ಸ್ಥಿತಿ. ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಅದಾಗಿಯೇ ಈ ಸ್ಥಿತಿ ಒದಗಬಹುದು. ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಅದನ್ನು ನಾವೇ ಮೈಮೇಲೆ ಎಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಕುಡಿತದಿಂದ ಇರಬಹುದು. ಇತರೆ ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯದಿಂದ ಇರಬಹುದು. ಅಪಘಾತಗಳಿಂದ ಆಗಬಹುದು. ಮಲಗುವಾಗ ಸರಿಯಾದ ಮುಂಜಾಗ್ರತೆ ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದಿರಬಹುದು. ಕಳ್ಳ-ಕಾಕರಿಂದ ಅಪಾಯ ಬರಬಹುದು. "ನನಗೆ ಯಾರು ಏನು ಮಾಡಬಲ್ಲರು?' ಎನ್ನುವ ಅಹಂಕಾರ ಇರಬಹುದು. ತೀವ್ರ ಅಪಾಯದ ಮುನ್ನ ಎಚ್ಚರ ಬಂದರೆ ಬದುಕು. 

ಮೈಮೇಲೆ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇದ್ದರೂ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಮದಗಳಿಂದ ಪ್ರಮತ್ತನಾಗಬಹುದು. ಇಂತಹ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇದ್ದರೂ ಇಲ್ಲದ ರೀತಿ ವ್ಯವಹಾರ ಮಾಡಿಸುತ್ತದೆ. "ಅನ್ನ ಮದ, ಅರ್ಥ ಮದ , ಅಖಿಲ ವೈಭವದ ಮದ, ಮುನ್ನ ಪ್ರಾಯದ ಮದವು, ರೂಪ ಮದವು...." ಮುಂತಾಗಿ ದಾಸರು ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಭಾವತಃ ಒಳ್ಳೆಯವನೇ ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ ಈ ರೀತಿಯ ಮದಗಳು ಮಾಡಬಾರದ್ದನ್ನು ಮಾಡಿಸುತ್ತವೆ. ವಿನಾಶದ ಅಂಚಿಗೆ ತಳ್ಳುತ್ತವೆ. ನಿರ್ನಾಮವಾಗುವ ಮುನ್ನ ಹೇಗೋ ಎಚ್ಚರಗೊಂಡು ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. "ಯಾವುದೊ ಪುಣ್ಯ ವಿಶೇಷ. ಪೂರ್ತಿ ನಾಶವಾಗುವ ಮೊದಲು ಬದುಕಿದೆ" ಎಂದು ಸರಿದಾರಿಗೆ ಬರಬಹುದು. 

*****

ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ "ಈಕ್ವಿಲಿಬ್ರಿಯಂ" ಎನ್ನುವ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಪಾಠ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. "ಸಮತೋಲನ ಸ್ಥಿತಿ" ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಪದಾರ್ಥಗಳು ಸಮತೋಲನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾಗ ಎಲ್ಲವೂ ಸರಿ. ಸಮತೋಲನ ಕಳೆದುಕೊಂಡಾಗ ಬರುವುದೇ ವಿಷಮ ಸ್ಥಿತಿ. ಮನುಷ್ಯರ ವಿಷಯದಲ್ಲೂ ಅದೇ. ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಮತೋಲನ ತಪ್ಪಿದರೆ ವಿಷಮಸ್ಥಿತಿ ತಲುಪುತ್ತೇವೆ. ಇದು ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಇರಬಹುದು. ಮಾನಸಿಕವಾಗಿಯೂ ಇರಬಹುದು. ವ್ಯಾವಹಾರಿಕವಾಗಿ ಕೂಡ ಇರಬಹುದು. ಸಮತೋಲನ ತಪ್ಪಿದ ಅಥವಾ ವಿಷಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅಪಾಯ ಖಚಿತವೇ. 

ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಹಾಳಾಗುವುದು ತಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ, ಹೇಗೋ ಅಥವಾ ಯಾರೋ ಸಮತೋಲನ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳಲು ಕಾರಣರಾಗಬಹುದು. ಅದು ಆಗದಿದ್ದರೆ ಕೊನೆ ಬಂದಂತೆ. ಇಂತಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬದುಕುಳಿದರೆ ಅಥವಾ ಪೂರ್ತಿ ನಾಶದಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿದರೆ "ಎಂದೋ ಮಾಡಿದ ಪುಣ್ಯದಿಂದ ತಪ್ಪಿತು. ಉಳಿದುಕೊಂಡೆ" ಎಂದು ಎಚ್ಚರಾಗಬಹುದು. 

*****

ಮೇಲಿನ ಒಂಭತ್ತು ಪ್ಯಾರಗಳಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ನೋಡಿದೆವು. ನೀರು ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರ, ಅಂದರೆ ಜಲ ಮತ್ತು ಮಹಾರ್ಣವ,  ಒಟ್ಟಾಗಿ ಒಂದೇ ಪ್ಯಾರಾದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ್ದರಿಂದ ಒಂಭತ್ತರಲ್ಲಿ ಹತ್ತಾಯಿತು. ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಕವಿ-ದಾರ್ಶನಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಭರ್ತೃಹರಿ ಈ ಹತ್ತನ್ನೂ ಎರಡೇ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಸೂತ್ರ ರೂಪದಲ್ಲಿ (ಫಾರ್ಮುಲಾ ಎನ್ನುವಂತೆ) ಪೋಣಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ನೀತಿಶತಕದ 99ನೆಯ ಶ್ಲೋಕ ಹೀಗಿದೆ:

ವನೇ ರಣೇ ಶತ್ರುಜಲಾಗ್ನಿಮಧ್ಯೇ ಮಹಾರ್ಣವೇ ಪರ್ವತ ಮಸ್ತಕೇವಾ 

ಸುಪ್ತಮ್ ಪ್ರಮತ್ತಂ ವಿಷಮಸ್ಥಿತೋವಾ ರಕ್ಷ೦ತಿ  ಪುಣ್ಯಾನಿ ಪುರಾಕೃತಾನಿ 

ವನ (ಕಾಡು), ರಣ (ಯುದ್ಧಭೂಮಿ), ಶತ್ರು, ಜಲ (ನೀರು), ಅಗ್ನಿ (ಬೆಂಕಿ) ಇವುಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಮಹಾರ್ಣವದಲ್ಲಿ (ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ), ಪರ್ವತದ ಶಿಖರಗಳಲ್ಲಿ, ಸುಪ್ತ (ನಿದ್ದೆ), ಪ್ರಮತ್ತ (ಪ್ರಜ್ಞೆ ತಪ್ಪಿದಾಗ), ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನ ತಪ್ಪಿದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ (ವಿಷಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ), ಹಿಂದೆ ಮಾಡಿದ ಪುಣ್ಯಗಳು ಕಾಪಾಡುತ್ತವೆ. 

"ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವಾಗಲೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಪುಣ್ಯ ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡಿ"ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ಕವಿಯ ಆಶಯ. 

*****

ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಮಹಾನಗರದಲ್ಲಿ ಎಂಟು ದಿನಗಳಿಂದ ನಿಲ್ಲದೆ ಉರಿಯುತ್ತಿರುವ ಪಂಚಾಗ್ನಿ (ಐದು ಕಾಡ್ಗಿಚ್ಚುಗಳು) ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಭರ್ತೃಹರಿ ನಮಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಅನರ್ಘ್ಯ ರತ್ನಗಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಸ್ಲೋಕವನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನವೂ ನೆನೆಯಬೇಕು!

ಈ ಸಂಚಿಕೆ ಈಗಾಗಲೇ ದೊಡ್ಡದಾಯಿತು. ತಪ್ಪು ಭರ್ತೃಹರಿಯದು. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ  ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಹಾಗಾಯಿತು. "ಆಯಿತು. ಭರ್ತುಹರಿ ಹೇಳಿದ. ಪುನರ್ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ನಂಬಿದವರು ಒಪ್ಪಿದರು. ನಾವು ಪುನರ್ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಇಟ್ಟವರಲ್ಲ. ನಮಗೇನು ಸಂಬಂಧ?"ಎಂದು ಕೇಳುವವರು ಖಂಡಿತ ಇದ್ದಾರೆ. ಪಂಚಾಗ್ನಿ ವಿದ್ಯೆ ಮತ್ತು ಪಂಚಾಗ್ನಿ ತಪಸ್ಸಿನ ವಿಷಯವೂ ಇದೆ. ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ ಮುಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ.

Art Show By The Greatest Artist

Among the many things that make life worth living is observing and experiencing the varied splendours of nature and its innumerable manifestations. The many colours that nature offers us with each dawn are gifts that come to us each day regularly. Unfortunately, we are often too busy in the routine of modren life that we fail to note the variety and colourful canvas the nature has for us. Today's city living has made us forget the colours of sunrise and sunset, natural colours of flowers, fruits and vegetables etc., and the magnificent natural events over the many seasons in a year. People travel several miles to see the wonders of deep colours that nature offers us in the Fall season, before trees shed their leaves and bring a new look in the next few months. Please click here to read about the wonderful experience we had on such a outing some ten years ago, to view fall colours.  

In our present day lives, even the food we eat and the drinks that accompany them are artificially flavoured and coloured which are often harmful to our health. We need to be reminded from time to time about the many gifts of the nature and we are even forced to go to far away deserted places to see the clear sky and star gazing! 

*****  

Art exhibitions are held periodically in major cities and towns where many artists display their art works for viewing by the general public and art connoisseurs. These exhibitions are usually for a temporary period and when we go to the same place sometime later, we find something else on display there. Is there a place where one can see the same exhibition day after day? 

"Artists Palette" is a thin board or slab on which an artiste lays and mixes colours that he uses in making his paintings (see picture above) for displaying as exhibits or giving away to others or selling them. Experienced painters give life to pictures by using many colours and arriving at the required one by mixing them on such palette. We all know that there is a greatest artist who cannot be rivalled by anyone either in the past or for all times to come. How would his own palette look like, if one wishes to see it?

Anyone wishing to see the "Artists Palette" of the Lord should go to the "Death Valley National Park" in the North Mojave Desert of Eastern California. Visitors go on the Artist's Drive in the Furnace Creek area to view aprons of pink, green, purple, brown, black and many other colour rocks visual treat as well as a lesson in the geographic marvels of our planet. The handbook of the Death Valley National Park describes it as "dipping, diving, curving, one way road that weaves through striking ravines and colourful rock formations".

 

Artists Palette is a nine mile loop road that has many spots where one can park their cars and explore further details by taking small hikes in the many ups and downs of the canyon. Even those who are not able to take such walks do get a birds eye view of the many colours that are found in the rock formations due to the mineral deposits in them, even from their seats in the cars as the drive progresses. One can see sea green, lemon yellow, periwinkle blue and salmon pink deposits as well as a mix of various colours due to combination of the various minerals. It is a sight to behold and enjoy. An early morning drive is advisable as the outside temperatures rise with the day progressing. Picture shown above is just one of the angles at a particular point in time. The same scene changes dramatically with the time of the day, colour of the sky and the efficiency of the photo equipments coupled with the skills of the photographer!

*****

Death Valley National Park is 250 miles from Los Angeles, 500 miles from San Francisco, and 150 miles from Las Vegas. A group of "Gold Rush" pioneers who entered the valley in 1849 thinking that it was a short cut route to California named it as "Death Valley" due to the extreme conditions for humans there. It is spread over 34,00,000 acres. Telescope Peak is its highest point at 11,049 feet above sea level. On the other hand, The Bad Water Basin area in the park is at 282 feet below sea level and is one of the lowest points on earth. The name Bad Water comes from the fact that the water there (if found during very rare rainy period) is unfit for drinking due to the heavy salt content. Visitors take a stroll on the vast expanse of shimmering white table salt in the area. The area around Furnace Creek is said to have reached a temperature of 134 degrees Fahrenheit or 56.7degrees Celsius in 1913, and said to be the highest temperature ever recorded on earth. 

There are many tourist spots in the park like Mesquite Flat Sand Dunes, Zebriske Point, Racetrack Playa, Cottonwood Mountains, Ubehebe Crater, Chris Witch's Camp, Ghost Towns and many more. Of course, one cannot miss the Artist's Paulette. Lodging facilities are available in Furnace Creek area. The valley is a paradise for camping and hiking enthusiasts. Summers are very hot and winters are warm. Many films like Star Wars, Riders of the Lost Ark were filmed here. Some areas are shown as very similar to the surface of Mars. A three day trip would be required to explore all the important points in the valley. Visitors go in the middle of the night to some isolated spot in the valley (the entire valley is in fact isolated!) for star watching and then exclaim they had never seen stars in such a clear sky.

Proper attire and lots of drinking water are to be stocked before venturing out in the park. As one enters the part, a booklet containing guidance notes and safety precautions to be followed are given to th visitors.

If you are in Las Vegas or Los Angeles or a place around there about, and have three days to spare, Death Valley is the place to go!