ಸಾವು ಎದುರಲ್ಲಿ ಬಂದು ನಿಂದಾಗ

ಅರ್ಜುನನ ಮೊಮ್ಮಗ, ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮಗ, ಪರೀಕ್ಷಿತ ಮಹಾರಾಜನಿಗೆ ಋಷಿಕುಮಾರ ಶೃಂಗಿಯ ಶಾಪದ ವಿಚಾರ ಗೊತ್ತಾಯಿತು. ಈಗ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನುಳಿದಿದ್ದು ಕೇವಲ ಏಳು ದಿನಗಳು. ಜೀವನದ ಕೊನೆಗಾಲ ಬಂದಿದೆ. ಸಾವು ಎದುರಲ್ಲಿ ಬಂದು ನಿಂತಿದೆ. ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಹಾಗಿಲ್ಲ. ಯೋಚನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಷ್ಟೂ ಸಮಯ ಸೋರಿಹೋಗುತ್ತಿದೆ. ಇರುವ ಸಮಯ ಸದುಪಯೋಗ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಅವನ ಪುಣ್ಯಕ್ಕೆ ವೇದವ್ಯಾಸ ಪುತ್ರರಾದ ಶುಕಾಚಾರ್ಯ ಅದೇ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಪರೀಕ್ಷಿತನಿಗೆ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಏಳು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕಾಡುವ ಜೇವನ-ಮರಣ ಚಕ್ರದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯುವುದು ಎಂಬ ಚಿಂತೆ. "ಇಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಇಂತಹ ಸಾಧನೆ ಸಾಧ್ಯ?" ಎಂದು ಅವರನ್ನು ಕೇಳಿದ. 

"ನೀನು ಭಾಗ್ಯವಂತ. ನಿನಗೆ ಏಳು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಬಾಕಿ ಇದೆ. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಇಷ್ಟು ಕಾಲ ಇದೆ ಎಂದೂ ಗೊತ್ತಿದೆ!"

"ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ದಯಮಾಡಿ ವಿವರಿಸಬೇಕು"

"ಅನೇಕರಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ಜೀವಿತ ಉಳಿದಿದೆ ಎಂದು ಗೊತ್ತಿರುವುದಿಲ್ಲ. ನಿನಗೆ ಅದು ಖಚಿತವಾಗಿ ಗೊತ್ತಾಯಿತು"

"ಇದು ಒಳ್ಳೆಯದೇ?"

"ಹೇಗೆ ಯೋಚಿಸಿದರೆ ಹಾಗೆ. 'ಅಯ್ಯೋ! ಏಳೇ ದಿನವೇ ಅನ್ನಬಹುದು.' ಅಥವಾ 'ಸದ್ಯ! ಏಳು ದಿನ ಇವೆಯಲ್ಲ' ಅನ್ನಬಹುದು"

"ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಇಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತಿ ಸಾಧಿಸಬಹುದೇ?"

"ಕೇವಲ ಒಂದು ಮುಹೂರ್ತ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಿದವರಿದ್ದಾರೆ"

"ಹೌದೇ? ಆ ಬಗ್ಗೆ ಕೃಪೆಮಾಡಿ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಿ" 

ಶುಕಾಚಾರ್ಯರು ಪರೀಕ್ಷಿತ ಮಹರ್ರಾಜನಿಗೆ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಹೇಳಿದ್ದು ಪರೀಕ್ಷಿತ ಮಹಾರಾಜನಿಗೆ. ಆದರೆ ಅದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು. ಅವನ ಮೂಲಕ ಸರ್ವರಿಗೂ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಕೊಟ್ಟದ್ದು. 

*****

ದೇವತೆಗಳಿಗೂ ಅಸುರರಿಗೂ ತೀರದ ಹಗೆ. ಆಗಾಗ ಜಗಳಗಳು. ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಅಮೃತಪಾನದ ಬಲದಿಂದ ಸಾವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸೋಲಿಲ್ಲದಿಲ್ಲ. ಅಸುರ ಸಂತಾನದಲ್ಲಿ ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಪ್ರಬಲರು ಹುಟ್ಟುವರು. ಅವರು ಬಹಳ ಶ್ರಮಪಟ್ಟು ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನೋ, ರುದ್ರನನ್ನೋ ಮೆಚ್ಚಿಸುವರು. ಆ ಮೂಲಕ ವರಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುವರು. ಕೆಲ ಕಾಲ ಅವುಗಳಿಂದ ಬಲಿಷ್ಠರಾಗುವರು. ಆ ಮದದಿಂದ ದೇವತೆಗಳ ಮೇಲೆ ದಂಡೆತ್ತಿ ಬರುವರು. ಯುದ್ಧಗಳಾಗುವುವು. ಹೀಗೆ ನಡೆಯುತ್ತಾ ಇರುವುದು. ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಹೀಗೆ ಯುದ್ಧವಾಗುವಾಗ ದೇವತೆಗಳು ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಬಲರಾದ ರಾಜರ ಸಹಾಯ ಕೇಳುವರು. ಆ ರಾಜರು ಕರ್ತವ್ಯವೆಂದೂ, ಧರ್ಮದ ಪರ ಎಂದೂ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವರು. ಹೀಗೆ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ರಾಜರುಗಳಿಗೆ ದೇವತೆಗಳು ವರಗಳನ್ನೋ, ಸಂಪತ್ತನ್ನೊ, ಭೋಗ-ಭಾಗ್ಯಗಳನ್ನೋ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಕೊಡುವರು. 

ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಇಂತಹ ಸಹಾಯಗಳಿಂದ ದೇವತೆಗಳು ಅಸುರರನ್ನು ಕದನದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿ ಓಡಿಸಿದುದು ನಡೆದಿದೆ. ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನ ತಂದೆಯಾದ ದಶರಥನು ಸಹ ಹೀಗೆ ದೇವಾಸುರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದನು. ಒಮ್ಮೆ ಹೀಗೆ ಹೋದಾಗ ತನ್ನ ಜೊತೆ ಚಿಕ್ಕ ರಾಣಿ ಕೈಕೆಯನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ದ. ಯುದ್ಧದ ಮಧ್ಯೆ ರಥದ ಕಡಾಣಿ ಬಿದ್ದುಹೋದಾಗ ಕೈಕೆ ತನ್ನ ಬೆರಳನ್ನೇ ಕಡಾಣಿಯಾಗಿ ಮಾಡಿ, ನೋವು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ರಥವನ್ನೂ, ದಶರಥನನ್ನೂ ಕಾಪಾಡಿದಳು. ಆಗ ಅವಳು  ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ದಶರಥನು ತಾನೇ ಅವಳಿಗೆ ವರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟುದದರಿಂದ ಮುಂದೆ ರಾಮಾಯಣವೇ ನಡೆಯಿತು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. 

ಒಂದು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ಖಟ್ವಾಂಗ ಎನ್ನುವ ರಾಜರ್ಷಿ ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ. ಬಹಳ ಪರಾಕ್ರಮಿಯೂ, ಧರ್ಮಿಷ್ಟನೂ ಆದ ಚಕ್ರವರ್ತಿ. ಅಸುರರೊಡನೆ ಯುದ್ಧದ ಪ್ರಸಂಗ ದೇವಗಳಿಗೆ ಬಂತು. ದೇವತೆಗಳು ಖಟ್ವಾಂಗನ ಸಹಾಯ ಕೇಳಿದರು. ಖಟ್ವಾಂಗ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯು ಒಪ್ಪಿ ದೇವತೆಗಳ ಕಡೆಯಿಂದ ಹೋರಾಡಿದ. ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ವಿಜಯವಾಯಿತು. ಖಟ್ವಾಂಗನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಅವರು ಕೃತಜ್ಞರಾದರು. 

"ರಾಜರ್ಷಿ ಖಟ್ವಾಂಗ, ನಿನ್ನ ಸಹಾಯದಿಂದ ನಮಗೆ ವಿಜಯವಾಯಿತು. ನಾವು ಬಹಳ ಸಂತುಷ್ಟರಾಗಿದ್ದೇವೆ. ನಿನಗೆ ಏನು ವರ ಬೇಕು? ಕೇಳು. ಧನ-ಕನಕಗಳೇ? ದೇವಲೋಕದ ಅಪೂರ್ವ ಭೋಗ-ಭಾಗ್ಯಗಳೇ? ಅಥವಾ ಮತ್ತೆ ಇನ್ನೇನಾದರೂ ಬೇಕೇ?"

"ನಿಮ್ಮ ಕೃಪೆಯಿಂದ ನನಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿವೆ. ನನಗೆ ಇವು ಯಾವುವೂ ಬೇಡ"

"ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಇನ್ನೇನು ಕೊಡೋಣ?"

"ಕೊಡುವಹಾಗಿದ್ದಾರೆ ನನ್ನ ಶೇಷ ಆಯು ಪ್ರಮಾಣ ಎಷ್ಟು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿ"

"ಅದನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕೇ? ಬೇರೇನೂ ಬೇಡವೇ?"

"ಅದನ್ನು ಹೇಳಿದರೆ ಸಾಕು. ಬೇರೇನೂ ಬೇಡ"

"ಈಗ ನಿನ್ನ ಅಆಯುಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮುಹೂರ್ತ ಕಾಲ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದೆ"

ಖಟ್ವಾಂಗನಿಗೆ ಬಹಳ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಯಿತು. ಒಂದು ಮುಹೂರ್ತ ಅಂದರೆ ಎರಡು ಘಳಿಗೆಗಳ ಕಾಲ. ನಲವತ್ತೆಂಟು ನಿಮಿಷಗಳು ಮಾತ್ರ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೂ ದೇವತೆಗಳು ಧನ-ಕನಕ, ಭೋಗ-ಭಾಗ್ಯಗಳ ಆಸೆ ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ! 

ಖಟ್ವಾಂಗ ತಡಮಾಡದೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ. ಅರ್ಧ ಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯ-ಕೋಶಗಳಿಗೆ ಮುಂದಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ, ಧ್ಯಾನಮಗ್ನನಾಗಿ ದೇಹ ತ್ಯಜಿಸಿ ಮೋಕ್ಷ ಪಡೆದ!

*****

ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತದ (9.9.42) ಶ್ಲೋಕ ಖಟ್ವಾಂಗನ ವೃತ್ತಾಂತವನ್ನು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ:

ಯೋ ದೇವೈರರ್ಥಿತೋ ಅವಧೀ: ಯುಧಿದುರ್ಜಯಃ 

ಮುಹೂರ್ತಮ್ ಆಯುರ್ಜ್ಞಾತ್ವೈತ್ಯ  ಸ್ವಪುರಂ ಸಂದಧೇ: ಪುನಃ  

ಖಟ್ವಾಂಗ ರಾಜರ್ಷಿಯು ಆಗ ಮಾಡಿದ ಒಂದು ಘಳಿಗೆಯ ಧ್ಯಾನದಿಂದಲೇ ಮೋಕ್ಷ ಸಿಕ್ಕಿತು ಎಂದು ತಪ್ಪು ತಿಳಿಯಬಾರದು.  ಅಡಿಗೆ ಮಾಡುವವರು ಅನೇಕ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಮಾಡಿ ಇಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಗ್ಗರಣೆ ತಯಾರು ಮಾಡಿ ಅವೆಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಬೆರೆಸಿ ಅಡಿಗೆ ಮುಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಗ್ಗರಣೆಯಿಂದ ಅಡಿಗೆ ಆದದ್ದಲ್ಲ. ಒಗ್ಗರಣೆಯಿಂದ ಅದು ಮುಗಿಯಿತು. ಅದು ಕಡೆಯ ಹಂತ ಮಾತ್ರ. ಇದೂ ಹಾಗೆಯೇ. ಅನೇಕ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ್ದ ಸಾಧನೆಗೆ ಕೊನೆಯ ಕಳಸ ಈ ಒಂದು ಘಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಅಂತಿಮ ಧ್ಯಾನ. ಪರೀಕ್ಷಿತನಿಗೂ ಹೀಗೆಯೇ ಆಯಿತು. ಏಳು ದಿನಗಳ ಅಖಂಡ ಸಾಧನೆ ಶುಕ್ರಾಚಾರ್ಯರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಿಂದ ನಡೆಸಿ ಪರಮಪದವನ್ನು ಪಡೆದ.

ಅಜಾಮಿಳನ ಪ್ರಸಂಗದಲೂ ಹೀಗೆ ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆ ಇದೆ. ಮಾಡಬಾರದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ಮಾಡಿ, ಕಡೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಗನ ಮೋಹದಿಂದ ಅವನ ಹೆಸರಾದ "ನಾರಾಯಣ" ಎಂದು ಕೂಗಿ ಮೋಕ್ಷ ಪಡೆದ ಎಂದು ಕಥೆ. ನಾರಾಯಣ ಎಂದು ಕರೆದದ್ದರಿಂದ ಅವನಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ಸಾಧನೆಗಳ ಸ್ಮರಣೆ ಬಂತು. ಮತ್ತೆ ಕೊನೆಯ ಹಂತದ ಸಾಧನೆ ಮುಗಿಸಿ ಪರಮಪದ ಪಡೆದ. ಇದರ ವಿವರಗಳೂ ಶ್ರೀಮದ್ ಭಾಗವತದಲ್ಲಿ ಇದೆ. (ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳಿಗೆ "Ajamila's Cheque" ಎನ್ನುವ ಅಂಕಣವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ ಓದಬಹುದು). 

*****

"ಜಾತಸ್ಯ ಹಿ ಧ್ರುವಂ ಮೃತ್ಯು:" ಎನ್ನುವುದು ಎಲ್ಲರೂ ತಿಳಿದಿರುವ, ಎಲ್ಲರೊ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಹೇಳುವ ಮಾತು. ಹುಟ್ಟಿನೊಡನೆ ಬರುವ ಒಂದೇ ಪರಮ ಸತ್ಯವೆಂದರೆ ಸಾವು. ಮುಂದು ಹಾಕಲಾಗದ ಪ್ರಯಾಣದ ಕೊನೆಯ ನಿಲ್ದಾಣ ಅದು. ಇದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತು. ಸಾವು ಎಂದೋ ಒಂದು ದಿನ ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಬಂದು ನಿಲ್ಲುವ ಅಪರಿಚಿತ ಅಲ್ಲ. ನಾವು ಹುಟ್ಟಿದಂದೇ ಹುಟ್ಟಿ, ಅಂದಿನಿಂದ ನಮ್ಮ ಎದುರು ನಿಂತಿರುವ ಸತ್ಯ ಅದು. ಹುಟ್ಟಿದಾಗ ದೂರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಅಲ್ಲೇ ನಿಂತಿರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಮಾತ್ರ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣ ಅದರ ಹತ್ತಿರ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗುತ್ತಿರುತ್ತೇವೆ. ದಿನ, ಕಾಲ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ರಿಸರ್ವೇಶನ್ ಅದಕ್ಕೆ ಉಂಟು. 

ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣುಗಳು ನಮಗೆ ಏನು ಇಷ್ಟವೂ ಅದನ್ನೇ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದ್ದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಡುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಸಾವಿನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಕಣ್ಣಿನ ಪೊರೆ ಬಂದಂತೆ. ಬಾಕಿಯ ಪ್ರಪಂಚವೆಲ್ಲಾ ನಿಚ್ಚಳವಾಗಿ ಕಂಡರೂ ಸಾವು ಕಾಣದು. ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಅನೇಕ ಆಸೆಗಳು. "ಆಸೆಯೆಂಬ ತಳ ಒಡೆದ ದೋಣಿಯೊಳು ದೂರತೀರ ಯಾನ" ಎನ್ನುತ್ತದೆ ಅಡಿಗರ "ಅಳುವ ಕಡಲೊಳು ತೇಲಿಬರುತಲಿದೆ ನಗೆಯ ಹಾಯಿ ದೋಣಿ" ಎನ್ನುವ ಗೀತೆ. ಈ ಅನೇಕ ಆಸೆಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಲು ಮುಖ್ಯವಾದವು. "ಧನಾಶಾ, ಜೀವಿತಾಶಾ ಚ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಹಣದ ಆಸೆ ಮೊದಲನೆಯದು. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದು ಇನ್ನಷ್ಟು ದಿನ ಬದುಕುವಾಸೆ. 

ಯಾರಾದರೂ ಇಷ್ಟ ಪಡಲಿ, ಇಲ್ಲದಿರಲಿ, ಭೌತಿಕ ದೇಹಕ್ಕೆ ಅದರದೇ ಆದ ಇತಿ-ಮಿತಿಗಳು ಉಂಟು. ದೇಹ ಕಾಲದಿಂದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಅಲಾರಾಂ ಕೊಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಮಧ್ಯೆ ಮಧ್ಯೆ ಆಗುವ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳು, ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳು ಹರಿದ ಬಟ್ಟೆಗೆ ತೇಪೆ ಹಾಕಿದಂತೆ. ಈಗಿನ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ತೇಪೆ ಎನ್ನುವುದು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೆ ಡಾರ್ನಿಂಗ್ ಎಂದು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದು ಒಂದು ರೀತಿ ತೇಪೆ ಹಾಕಿರುವುದು ಗೊತ್ತಾಗದಂತೆ ಮಾಡಿದ ತೇಪೆ. ತೇಪೆ ಹಾಕಿದ ಬಟ್ಟೆ ತೇಪೆ ಹಾಕಿರುವ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಮತ್ತೆ ಪಿಂಜಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ದೇಹವೂ ಹಾಗೆಯೇ!

*****

ಕೆಲವು ಜನರಿಗೆ ಸಾವು ಧಿಡೀರ್ ಎಂದು ಬರಬಹುದು. "ಅದೊಂದು ಸುಖ ಮರಣ" ಎಂದು ಜನರಾಡಬಹುದು. ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರಿಗೆ ವೈದ್ಯರು ಕೊಟ್ಟ ಗಡುವು ಎಚ್ಚರ ಕೊಡಬಹುದು. ಕೊನೆ ಬಂದಿರುವುದು ಎಂದು ದೇಹ  ಹೇಳುವುದು, ಯಾತನೆ ಹೆಚ್ಚುವುದು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅವರಿಗೆ ಆಗಬಹುದು. ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರಿಗೆ ಅದು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ ಎಂದು ಖಚಿತವಾಗಿ ಪ್ರತಿದಿನ ಅದನ್ನೇ ನೆನೆದು, ನೆನೆದು ಹಿಂಸೆ ಆಗಬಹುದು. 

ಅನತಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಅದು ನಿಂತಿದೆ ಎಂದು ಗೊತ್ತಾದವರು, ನಮ್ಮ ಸುತ್ತ-ಮುತ್ತಲಿನವರು ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಎದುರಿಸಿದರು? ಕೂಗಾಡಿ-ಅರಚಾಡಿ ಹಿಂಸೆ ಪಟ್ಟು, ಸುತ್ತಲಿನವರಿಗೂ ಕಷ್ಟ ಕೊಟ್ಟವರು ಕಡಿಮೆಯಿಲ್ಲ. ಅದರಂತೆ, ಧೈರ್ಯವಾಗಿ ಅದನ್ನು ಎದುರಿಸಿದವರನ್ನೂ ನಾವು ನಮ್ಮ ಜೀವಿತ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಕಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕುಟುಂಬಗಳ ನಡುವೆ ನಡೆದುಬಂದಿದ್ದ ವೈರತ್ವ ಕೊನೆ ಮಾಡಿ ಶಾಂತಿ ತಂದವರಿದ್ದಾರೆ. ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನ ಹೆಂಡತಿಗೆ ಮರು ಮದುವೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿ ನಂತರ ನಿರಾಳವಾಗಿ ಹೋದವರಿದ್ದಾರೆ. ತಮ್ಮ ಅಪಾರ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಸದ್ವಿನಿಯೋಗ ಮಾಡಿ ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿದವರಿದ್ದಾರೆ. ಅಂಗಾಂಗಗಳ, ಇಡೀ ದೇಹವನ್ನೇ ದಾನ ಮಾಡಿದವರೂ ಉಂಟು. 

"ಸಾಧನ ಶರೀರವಿದು, ನೀ ದಯದಿ ಕೊಟ್ಟದ್ದು; ಸಾಧಾರಣವಲ್ಲ, ಸಾಧುವಂದ್ಯ" ಎಂದು ದಾಸರು ಹೇಳುವಂತೆ ಆದಷ್ಟು ದಿನ ದೇಹವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನ್ಯಾಯವೇ. ಆದರೆ ಕಾಲ ಬಂದಾಗ ಮರು ಮಾತಿಲ್ಲದೆ ಹೋಗಲು ತಯಾರಾಗಿರಬೇಕಾದ್ದು ಸಹ ಕರ್ತವ್ಯವೇ. 

*****

ಮರುಜನ್ಮ, ಪಾಪ-ಪುಣ್ಯಗಳು, ಇವೆಲ್ಲಾ ಇವೆಯೋ, ಇಲ್ಲವೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ಹೋದವರು ಯಾರೂ ಮತ್ತೆ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಹೇಳುವವರಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ವೈದಿಕ ವಾಂಗ್ಮಯದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಇಟ್ಟವರಿಗೆ, ಶ್ರದ್ದೆ ಇರುವವರಿಗೆ ಈ ರೀತಿ ಸಾವು ಎದುರು ನಿಂತಾಗ ಧೈರ್ಯದಿನ ಎದುರಿಸುವ, ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಬರುವುದಂತೂ ನಾವು ಕಂಡ ಸತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎನ್ನಬಹುದು. 

"ಪ್ರಾಣಾಪಾಯ" ಇಲ್ಲ ತಾನೇ?

ಮನುಷ್ಯನ ಜೀವನ ಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯ ಅಳೆಯುವ "ಹೊರಗಿನ ಕಾಲ" ಮತ್ತು "ಆಂತರಿಕ ಕಾಲ" ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜೀವನದ "ಸ್ಲೋ ಸೈಕಲ್ ರೇಸ್" ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿ ಹಿಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ನೋಡಿದೆವು. ಶ್ವಾಸದ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಾಧಿಸಿ ಹೇಗೆ ಬಾಹ್ಯ ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಲ ಬದುಕಬಹುದು, ಒಂದು ನೂರು ವರ್ಷ ಬಾಹ್ಯ ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಸಮಯ ಬದುಕಲು ಸಾಧ್ಯವುಂಟೇ, ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ನೋಡಿಯಾಯಿತು. (ಇದನ್ನು ಓದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ). ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಶ್ವಾಸದ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ  ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ. 

ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಬದರಿಯಲ್ಲಿ, ನೂರು ವರುಷ ವಯಸ್ಸು ದಾಟಿದ ಅನೇಕ ಯೋಗಿಗಳು ಈಗಲೂ ಇರುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ. ಉತ್ತರ ಬದರಿ ಅಂದರೆ "ಚಾರ್ ಧಾಮ್ ಯಾತ್ರಾ" ಮಾಡುವಾಗ ಹೋಗುವ ಬದರಿನಾಥ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿರುವ ಪ್ರದೇಶ. ಬದರಿನಾಥಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದೇ ಒಂದು ಪ್ರಯಾಸದ ವಿಷಯವಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ಅನೇಕ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೂ ವರುಷದಲ್ಲಿ  ಆರು ತಿಂಗಳು ಮಾತ್ರ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯ. ಉತ್ತರ ಬದರಿ ಇನ್ನೂ ದುರ್ಗಮ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಬೇಸಗೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ತಡೆಯಲಾಗದ ಚಳಿ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಮೇಲೆ ಹೋದಂತೆ ಶೈತ್ಯ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದು ಸಹಜ. ಇಂತಹ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ವರ್ಷವಿಡೀ ವಾಸಿಸುವುದು ಅಂತಹ ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯವೆಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕಷ್ಟೆ. 

*****

ನಮ್ಮ ಪುರಾತನ ವಾಂಗ್ಮಯ ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವಿಯು ತನ್ನ ಜನ್ಮದ ಆಯುಸ್ಸಿನ ಸಮಯ ಕಳೆದ ನಂತರ ಇದ್ದ ದೇಹದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮರೂಪದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ತೇಲುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದೆ ಬರುವ ಮಳೆಯ ಹನಿಯಲ್ಲಿ ಬೆರೆತು ಮತ್ತೆ ಭೂಮಿಗೆ ಹಿ೦ದಿರುಗುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಬೆಳೆವ ಧಾನ್ಯವೋ, ಸೊಪ್ಪು-ಸದೆಯೋ, ಹಣ್ಣು-ಹಂಪಲೋ, ಗೆಡ್ಡೆ-ಗೇಣಸೋ ಸೇರಿ ಅದರ ಮೂಲಕ ಎಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಬೇಕೋ ಅಲ್ಲಿ ತಲುಪುತ್ತಾನೆ. ಮನುಷ್ಯ ಜನ್ಮ ಬರಬೇಕಾದರೆ ಈ ರೀತಿ ಪದಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಸೇರಿ ತಂದೆಯ ಶರೀರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾನೆ. ತಂದೆಯ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಮೂರು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ರೂಪಾಂತರವಾಗಿ ಮುಂದೆ ತಾಯಿಯ ಗರ್ಭವನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ. ತಾಯಿಯ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಆಕೆ ಸೇವಿಸಿದ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ರಸವನ್ನು ಹೊಕ್ಕುಳ ಬಳ್ಳಿಯ ಮೂಲಕ ಸೇವಿಸಿ ಆಕೆಯ ಶ್ವಾಸದ ಗಾಳಿಯನ್ನೇ ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಉಸಿರಾಡುತ್ತಾನೆ. ಈಗಿನ ವಿಜ್ಞಾನದ ಫಲವಾದ ಸ್ಕಾನಿಂಗ್ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಹಂತಗಳನ್ನೂ, ಉಸಿರಾಟ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯನ್ನೂ ನೋಡಬಹುದು. 

ಈ ಹೊಕ್ಕುಳ ಬಳ್ಳಿಯ ನಂಟಿನ ಕಾರಣಕ್ಕೇ ತಾಯಿ-ಮಗುವಿನ ವಿಶೇಷ ಸಂಬಂಧ ಉಂಟಾಗುವುದು. ಈ ರೀತಿಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಇನ್ನು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಬಾಂಧವ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣಲಾಗದು. ತಂದೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ. ಯಾವ ಮನುಷ್ಯನಿಗೇ ಆದರೂ ನೇರವಾಗಿ ದೇಹ ಸಂಬಂಧ ಇರುವುದು ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಜೊತೆಯೇ! ಅದು ಒಂದು ಎರಡಾದಂತೆ. ತಾಯಿ-ಮಕ್ಕಳ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಷಯ ತಿಳಿಯಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ.  ಆದ್ದರಿಂದ ಮೊದಲು "ಮಾತೃದೇವೋ ಭವ". ನಂತರ "ಪಿತೃದೇವೋ ಭವ". ಸನ್ಯಾಸ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಯಾರಿಗೂ (ತಮ್ಮ ಗುರುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು) ನಮಸ್ಕರಿಸದ ಮಠಾಧಿಪತಿಗಳೂ ತಮ್ಮ ತಾಯಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸುವ ಪದ್ಧತಿಯೂ ಇದನ್ನೇ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. 

ತಾಯಿಯ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಂಭತ್ತು ತಿಂಗಳು ಕಳೆದ ಬಳಿಕ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದು ಶಿಶುವಿನ ರೂಪ ತಳೆದು ಜನಿಸುತ್ತಾನೆ. ತಾಯಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ನಂತರ ಹೊರಗಿನ ವಾತಾವರಣದ ಗಾಳಿಯಿಂದ ಮೊದಲ ಶ್ವಾಸ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಮಗು ಹುಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣ ಅಳುವುದೇ ಮೊದಲ ಶ್ವಾಸ ಪ್ರಾಂಭವಾದ ಗುರುತು. ಹುಟ್ಟಿದ ಮಗು ಶ್ವಾಸನಾಳದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಮಶಗಳು ತುಂಬಿದ ಕಾರಣ ಅಳದಿದ್ದರೆ, ವೈದ್ಯರು ಅಥವಾ ದಾದಿ ಮಗುವನ್ನು ಕಾಲಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದು ತಲೆ ಕೆಳಗೆಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿ ಶ್ವಾಸನಾಳ ಕಲ್ಮಶದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿ ಉಸಿರಾಟ ಶುರುವಾಗಲು ಸಹಾಯಮಾಡುತ್ತಾರೆ. 

ಅಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಉಸಿರಾಟ ಮತ್ತು ಹೃದಯ ಬಡಿತ ಒಂದು ಕ್ಷಣ ನಿಲ್ಲದೆ ಜೀವಿಯು ಬದುಕಿರುವವರೆಗೂ ನಡಿಯುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ! ವಿರಾಮವಿಲ್ಲದ ಕಮ್ಮಾರನ ತಿದಿಯಂತೆ ಒತ್ತುತ್ತಿರುವ ಎರಡು ಶ್ವಾಸಕೋಶ ಮತ್ತು ನಿಲ್ಲದೆ ಒತ್ತುತ್ತಿರುವ ಪಂಪಿನಂತಹ ಹೃದಯ ಸೃಷ್ಟಿಯ ವಿಸ್ಮಯವೇ ಸರಿ. (ತಿದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲೀಷಿನಲ್ಲಿ ರೀಡ್ ಅನ್ನಬಹುದು. ಹಿಂದೆ ಕಂಪನಿ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಡಬಲ್ ರೀಡ್ ಹಾರ್ಮೋನಿಯಂ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವೂ ತಿದಿಯಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ವಾದ್ಯಗಾರ ತನ್ನ ಕಾಲುಗಳಿಂದ ಈ ರೀಡುಗಳನ್ನು  ಒತ್ತುತ್ತಿದ್ದುದು ಇಂತಹ ಹಾರ್ಮೋನಿಯಂ ವಾದನ ನೋಡಿದ್ದವರು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು), 

ಹೀಗೆ ಪ್ರಾಂರಂಭವಾದ ಮೊದಲ ಶ್ವಾಸದಿಂದ ಹಿಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಎಪ್ಪತ್ತೇಳು ಕೋಟಿ ಎಪ್ಪತ್ತಾರು ಲಕ್ಷ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಲೆಕ್ಕ ಶುರು. ಒಂದು ಓಟದ ಅಥವಾ ಸ್ಲೋ ಸೈಕಲ್ ರೇಸಿನ ಪಂದ್ಯಾಳುಗಳಂತೆ ಎಲ್ಲರೂ ಕಡೆಯ ಗೆರೆಯವರೆಗೆ ಓಡದೇ ಇರಬಹುದು. ಅನೇಕರು  ಮುಂಚೆಯೇ ಬೀಳಬಹುದು. ಕೆಲವರು ಐವತ್ತು ವರುಷ ತಲುಪುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ನಿಜ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆಯೇ ಆಗುತ್ತದೆ. ನೂರು ವರುಷ ತಲುಪುವವರು ಐದು ಸಾವಿರದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಂತೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಶತಮಾನ ಶಾಂತಿ ಅನ್ನುವುದು ಬಲು ಅಪರೂಪ. ಸ್ಲೋ ಸೈಕಲ್ ರೇಸ್ ನೋಡಿದವರು ಅದನ್ನು ನೆನೆಸಿಕೊಂಡರೆ ಜೀವನದ ಈ ರೇಸ್ ಸಾಮ್ಯ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಏನೂ ವಿಶೇಷವಿಲ್ಲ. ಇವು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿರುವ ವಿಷಯವೇ ಸರಿ. ಆದರೂ ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ಚಿಂತಿಸುವುದು ಕಮ್ಮಿಯೇ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಾಸ್ತಾವಿಕವಾಗಿ ಈ ವಿವರಗಳನ್ನು ಕೊಡಬೇಕಾಯಿತು. 

*****

ಒಂದು ಭೀಕರ ಅಪಘಾತ ಆಗಿದೆ. ವಾಹನಗಳು ಚಲ್ಲಾಪಿಲ್ಲಿಯಾಗಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರಸ್ತೆಯ ಪಕ್ಕ ಬಿದ್ದಿವೆ. ನೋಡುಗರು ಸುತ್ತ ನೆರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುವವರೆಲ್ಲರೂ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವರು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆಂಬುಲೆನ್ಸ್  ಮತ್ತು ಟ್ರ್ಯಾಫಿಕ್ ಪೊಲೀಸರಿಗೆ ಫೋನ್ ಮಾಡಿಯಾಗಿದೆ. ಅಪಘಾತ ಹೇಗೆ ಆಯಿತು ಎಂದು ಎಲ್ಲರಿಗೆ ಕುತೂಹಲ, ಆತಂಕ.  ಯಾರಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಪೆಟ್ಟಾಗಿದೆ ಅನ್ನುವ ಚಿಂತೆ. ಎಲ್ಲರದೂ ಒಂದೇ ಪ್ರಶ್ನೆ. "ಪ್ರಾಣಾಪಾಯ ಇಲ್ಲ ತಾನೇ?". ಬಾಕಿ ವಿಷಯಗಳು ಆಮೇಲೆ. ಬಹಳ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಕಾರು ಇರಬಹುದು. ಹೊಸ ಬಸ್ಸು ಇರಬಹುದು. ಮೂರ್ನಾಲ್ಕು ವಾಹನಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಢಿಕ್ಕಿ ಆಗಿರಬಹುದು. ಸರಣಿ ಅಪಘಾತವೇ ಆಗಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಮೊದಲ ಪ್ರಶ್ನೆ "ಪ್ರಾಣಾಪಾಯವಿಲ್ಲ ತಾನೇ?" ಎಂದೇ. ರಕ್ತ ಹರಿದಿರುವುದು ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಮೂಳೆ ಮುರಿದಿರುವುದು ಬಲು ಸಾಧ್ಯ. ಆದರೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಅದೇ: "ಪ್ರಾಣಾಪಾಯವಿಲ್ಲ ತಾನೇ?" 

ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಸಿಗೆ ಹಿಡಿದಿದ್ದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚು ತೊಂದರೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನೋಡುವವರಿಗೂ ಕಷ್ಟ. ನಿನ್ನೆ ತಾನೇ ವೈದ್ಯರು ಬಂದು ನೋಡಿದ್ದರು. ಈಗ ಮತ್ತೆ ಬರಲು ಕರೆ ಹೋಗಿದೆ. ವೈದ್ಯರು ಬಂದರು. ಅವರ ಪರೀಕ್ಷೆ ಹೇಗೆ? ಮೊದಲು ಮಾಡುವುದು ಮೂಗಿನ ಬಳಿ ಎರಡು ಬೆಟ್ಟು ಹಿಡಿದು ಮಾಡುವ ಪರೀಕ್ಷೆ,  ನಂತರ ನಾಡಿ ಬಡಿತ. ಉಸಿರಾಟ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮುಂದಿನ ಚಿಕಿತ್ಸೆ. ಉಸಿರಾಟವಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಎಲ್ಲ ಮುಗಿಯಿತು. ಸಿನಿಮಾಗಳಲ್ಲಿ ತೋರಿಸುವಂತೆ ಹೊದ್ದಿಕೆಯಿಂದ ಮುಖ ಮುಚ್ಚುವುದು ಮತ್ತು ವೈದ್ಯರು ತಲೆ ಅಲ್ಲಾಡಿಸುವುದು. ಮುಂದೆ ಇನ್ನೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಕ್ರಿಯಾಕರ್ಮಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಯೋಚನೆ ಬಿಟ್ಟು. 

*****

ಮನುಷ್ಯ ದೇಹಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವತೆಗಳು ವಾಸಿಸಿತ್ತಾ ಇದ್ದು ಆಯಾ ಅಂಗಗಳು ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿ ಕೊಡುತ್ತಾರಂತೆ. ಅವರಿಗೆ ಅಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆಗಳು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದೊಂದು ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಲೇಖನಿಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. ಲೇಖನಿ ಒಂದು ಜಡ ವಸ್ತು. ಅದಾಗಿಯೇ ಏನನ್ನೂ ಬರೆಯಲಾರದು. ಒಂದು ಕೈ ಆ ಲೇಖನಿ ಹಿಡಿದು ಚೈತನ್ಯ ಕೊಟ್ಟು ಬರೆಸಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ ದೇಹದ ಅಂಗಗಲ್ಲಿರುವ ಅಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆಗಳು ಚೈತನ್ಯ ಕೊಟ್ಟು ಕೆಲಸ ನಡೆಸಬೇಕು. ಈ ರೀತಿಯ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಆ ದೇವತೆಗಳು ಮಾಡುವ ವ್ಯಾಪಾರ ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ. ಇಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಎಂದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅರ್ಥದ ಕೊಡು-ಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಅಲ್ಲ. ಸೇಲ್ ಮತ್ತು ಪರ್ಚೆಸ್ ಅಂತಲ್ಲ. ಚೈತನ್ಯದಿಂದ ಮಾಡುವ ಕ್ರಿಯೆಗಳು. 

ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಅಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಸೂರ್ಯನಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ಚೈತನ್ಯ ಕೊಟ್ಟು ನೋಡಿಸಿದರೆ ದೃಷ್ಟಿ ಉಂಟು. ಎಲ್ಲವೂ ನಿಚ್ಚಳವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆ ಚೈತನ್ಯ ಕೊಟ್ಟರೆ ಮಸಕು ಮಸಕಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನು ನಿರ್ಗಮಿಸಿದರೆ ಕಣ್ಣು ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಇಲ್ಲದ ಕುರುಡ. ಕಣ್ಣೆನೋ ನೋಡಲು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಟ್ಟಲುಗಣ್ಣು, ಕಮಲದಂತೆ ಇದೆ ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ನೋಟವಿಲ್ಲ. ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಅಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಚಂದ್ರನಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ಚೈತನ್ಯ ಕೊಟ್ಟಾಗ ಕಿವಿ ಕೇಳಿಸುತ್ತದೆ. ಅವನು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯನಾದರೆ ಕಿವಿ ಬೇರೆಯವರು ನೋಡಲು ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದರೂ ಕೇಳಿಸದು. ಒಳ್ಳೆಯ ವಜ್ರದ ವಾಲೆ ಹಾಕಬಹುದು. ಆದರೆ ಶಬ್ದಗ್ರಹಣವೇ ಇಲ್ಲ. ಕಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರನ ಮಗನಾದ ಜಯಂತ ಅಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆ. ಅವನು ಶಕ್ತಿ ಕೊಟ್ಟರೆ ನಡೆದಾಟ. ಇಲದಿದ್ದರೆ ಕುಂಟ. ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲ ಅಂಗಗಳೂ ಸಹ. 

ಒಮ್ಮೆ ಎಲ್ಲ ಅಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆಗಳ ನಡುವೆ ಒಂದು ಜಗಳ ಆಯಿತಂತೆ. ನಾನು ಹೆಚ್ಚು, ನಾನು ಹೆಚ್ಚು ಅಂದು. ಯಾರು ದೊಡ್ಡವರು ಎಂದು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಒಂದು ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಯಿತು. ಒಂದೊಂದು ದೇವತೆ ಆ ಅಂಗ ಬಿಟ್ಟು ಹೊರನಡೆಯುವಂತೆ ಏರ್ಪಟ್ಟಿತು. ಆಯಾಯಾ ದೇವತೆ ಹೊರಟರೆ ಕಿವುಡು, ಮೂಗು, ಕುಂಟು, ಇತ್ಯಾದಿ ಆಯಿತು. ಆದರೆ ಜೀವಿ ಇನ್ನೂ ಬದುಕಿಯೇ ಇತ್ತು. ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಉಸಿರು. ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣ ದೇವರು ಉಸಿರಿನ ನಿಯಮಕರು. ಅವರು ಹೊರಗೆ ಹೊರಟರು. ಬೇರೆ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಆ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಲೇ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ಕಡೆಯ ಉಸಿರಿನ ಜೊತೆ ಎಲ್ಲ ಅಂಗಗಳೂ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿ ಆ ದೇಹ "ಶವ" ಅಂತಾಯಿತು. 

ಮುಖ್ಯ ಪ್ರಾಣ ದೇವರು ಉಸಿರಾಡುತ್ತಿರುವವರೆಗೇ ಬದುಕು. ಅವರು ಹೊರಟರೆ ಎಲ್ಲ ಮುಗಿಯಿತು. ಕನಕದಾಸರು ಹೇಳುವಂತೆ "ನೆಂಟ ನೀನಗಲಿದರೆ ಒಣ ಹೆಂಟೆಯಲಿ ಮುಚ್ಚುವರು". ಅಂತಹ ದೇಹವನ್ನು ಮನೆಯ ಒಳಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಇಲ್ಲ. "ಹಿಡಿ, ಹಿಡಿ" ಎಂದು ಹೊರಗೆ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ. "ಹಿತ್ತಲ ಕಸಕ್ಕಿಂತ ಕಡೆಯಾಯಿತೀ ದೇಹ". "ಎಷ್ಟು ಹೊತ್ತು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದು? ಮೊದಲು ಸಾಗಿಸಿರಿ" ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅಷ್ಟೇ. 

*****

ನಮ್ಮಗಳ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಶ್ವಾಸದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಈ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿವರವಾಗಿ ನೋಡಿಯಾಯಿತು. ಈ ರೀತಿ ಉಸಿರು ಆಡುತ್ತಿರುವಾಗ ನಡೆಯುವ "ಶ್ವಾಸ ಜಪ" ಮತ್ತು "ಮೂರು ವಿಧ ಜೀವರು" ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮುಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡೋಣ. 

Who Owns Your Body?

What is your answer if someone were to ask you a question: "Who owns your Body?". We may laugh or frown at the person asking this question. The word "Frown" incidentally means "To contract the (eye) brow, as in displeasure or in deep thought". It also means to look displeased or have an angry look or view with disapproval. It appears that this word is created for answering such questions! What nonsensical question is this, one may wonder. Someone may as well shout: "Of course, I own my body!". But is it really true? What are the answers from different angles such as physical, emotional, legal, logical and spiritual view points? 

Ownership is defined in the dictionary as "The act, state or right of possessing something". It relates to a bundle of rights about use and control over an asset. Is the body an asset or liability? A body that was considered as one's most valuable asset at a young age may itself become a big liability at old age. Efforts at growing the asset at youth turns into a preservation exercise of the liability in later years of one's life. As a child, one is not aware of even the concept of ownership. The realisation of use and control develops as one grows up, until this very realisation is lost due to vagaries of time.

There are many dimensions to answers of this question. The answer may depend on many conditions and situations. Answer may depend on who is asking the question to whom, where and when. The answer for the same body may differ depending on the time when the question is asked. The body of a baby belongs to the mother (or the guardian) as the baby does not yet realise that it has a body and has control over it. In the case of an adult, the assumption is that the person owns his body. In the instance of a slave (though slavery is not legally accepted now, it was in force from time to time in the history of mankind), perhaps the master owns it. 

The answers change drastically when a person loses control over his body either temporarily or permanently. In the case of a bedridden person who does not even be aware of own existence, it is probably the caretaker who owns it. A patient's body lying under anaesthesia on the operation table could be said to belong to the Surgeon operating on it, as the surgeon can do anything he wants with the body subject to reasonable restrictions. The body of a prisoner is in the custody of the jailor as the prisoner is restricted from its usage. As regards the body of a dead person, who owns it? The one who apparently owned the body till death is not present now to claim the body and control over it. Does anyone own it or is it only for the purpose of exercising rights over disposal of the body by cremation or burial? All these are indeed interesting questions that deserve some discussion.

*****

An interesting case about ownership of the body after death came up before the England and Wales High Court recently (2016) in the case of Anstey V Mundle & Anor. George Henry Carty was born in Jamaica in 1935 and came to England in 1960 to work as a transport engineer. He died on 10th January 2016 in England. Three daughters and a niece claimed rights over the body. Two daughters wanted the body to be buried in England whereas the third daughter and niece wanted it to be taken to Jamaica for burial. The family dispute became a case and came up before Mr Justice Klein. The judgement is a beautiful piece of discussion on the issues of rights over a dead body, process of grieving and disposal of the body. The judgement about rights of disposal over the dead body of George Henry Carty deals with the rights and duties of the personal representatives for disposal of the dead body.

As the dispute between two daughters on one side and the third daughter and niece on the other stretched, George Henry Carty was not laid to rest for 6 weeks. As the judge said, instead of ending the normal process of grieving, it brought further grief and misery in itself to the family. The judge observed that the reasons for dispute were indeed genuine. The daughters who wanted the burial to happen in England wanted it so as Carty never visited Jamaica again after his arrival in England. The other daughter and niece were insistent on the burial in Jamaica as Carty was reported to have expressed a desire to be buried by the side of his mother in Jamaica. After considering the deposition of all witnesses and material available on record, the Judge considered the following aspects before pronouncing his judgement:

• Deceased's wishes.
• Reasonable requirements and wishes of the family who are left behind to grieve.
• Location with which the deceased was most closely connected.
• Disposal of the body with all proper respect and decency, and if possible without delay.

The Judge observed that while a person may be close to his children, that is not always the case. The Judge finally relied on the deposition of a third party, a friend of the deceased who did not have too much closeness with the deceased, and ordered that the burial take place in Jamaica without further delay. He hoped that all the parties concerned will cooperate towards this end and ensure action immediately as the matter was already delayed a lot. He also clarified that his judgement is limited to the disposal of the body only and does not have a bearing on all other issues like rights over the estate of the deceased and validity of a subsisting will made by the deceased etc. The judgement is a beautiful example of a speaking order listing out all details of the case and reasons for the final conclusion. A speaking order is an order that speaks for itself and stands the test of legality, fairness and reasoning. The judgement referred above can be a good guide to decide issues relating to disposing a body in disputed cases with due respect to the deceased person. 

*****

The case of George Henry Carty reminds us of umpteen instances in our own experience where the disposal of a dead body posed problems. Some of them are:

• Waiting or not waiting for some relative to arrive before disposal of the body.
• Using the dead body as a bargaining chip until demands are met by some authority. 
• Disputes about cremation where the custom of the family is disposal through burial or cremation or vice versa. 
• Conflict about a decision to take a body to the house of a relative from the hospital or place where death occurred is opposed by another are common. There are examples where due to such dispute the body has been moved directly to the burial ground to solve claims and counter claims.
• Who should perform the last rites. Sometimes there are more than one willing to do so while in some cases nobody wants this duty or responsibility.
• Bearing or sharing expenses for the last rites. A most wanted person's body becomes most unwanted during such times.
• Either treating the ceremony as a painful duty or glorifying it to monumental proportions.
• Nature of ceremonies to be performed. Should it be brief or long or should there be no ceremony at all?

When all these are considered, the inescapable conclusion is that problems of life do not end in death. Lucky are those whose bodies are disposed with dignity and without delay and disputes!

*****

Who owns the human body as per our ancient scriptures? This is an interesting question as well. This question also has many answers, but the most accepted one appears to state that there are five persons who can lay a claim to a human body at different stages. The belief is that after death at the end of previous cycle, the soul travels and floats in space. It then falls on the ground along with a drop of rain and reaches a grain or animal in due course. When a man eats the grain or the animal, the soul enters the father's body. 

1. The soul lives in the father's body for three months, takes the shape of a sperm before entering the mother's body. First claimant is the Father. The importance of father in one's life stems from this.
2. The soul enters the mother's body through the sperm and the person's body takes shape and develops there. For this reason, an inseparable bond develops between the mother and the child. The second claimant is the Mother.  
3. The third claimant is the one responsible for providing food and shelter to the individual. His role is equally important as that of father or mother since he provides the support for sustaining the body. The third claimant is this Master (Swami).
4. The body after death belongs to the fire when it is cremated. For the sacred fire that burns the dead body, it is a piece of dry cocoanut (Kobbari Gitaku in Kannada). Hence the fourth claimant is Agni (Fire). In case of burial, it can be construed as Mother Earth.
5. In case of non-cremation or non-burial for any reason, the body belongs to the dogs and other animals (Naayi-Nari in Kannada). Animals eat such a body like a bread piece. Animals are the fifth claimant, in case the fourth claim is not honoured.

A decent burial or cremation is the desired end to any human being after the life's journey comes to an end. It is an equitable right of the dead and the sacred duty of the living left behind. It should be done with respect and dignity.

*****

This post has become rather lengthy. But these are indeed the various issues that come up when such topics are dealt with. This is also the precise advantage of a blog post. A similar article sent for publication to a newspaper or magazine would be trimmed to desired size measured in number of words. This exercise of trimming would take out the soul of the piece leaving a fractured body behind. 

Viewed from another angle, as the subject matter is one of life and death, and at the end of a long life, the post is not that long, after-all!

At the Tip of the Tongue

Which one is the most important organ in a human body? Opinions may differ. Heart could be one answer, as most death certificates suggest that the life went out because heart stopped functioning. The intellectuals may argue that it is the brain. Lungs are indeed important as well. Hands may compete with other organs as most of the work is done with them. Legs are not far behind as they carry all other organs wherever they go. Medicos use the term vital organs for a collection of various organs. One way to answer this question could be to remove one organ after another till a body dies. Even then what we get is a technical answer which does not address the real question. Mere living is not enough. Life has to be meaningful. There should be some achievement to show at the end of one's life. Otherwise it is a beastly life, say many a valued and revered texts.

Some people are very popular with others. Wherever they go, they are respected. Others flock to them and would like to spend some time with them. There are some others who make people run away from them. Some bosses are loved. There are some other bosses who are feared. There are some more bosses who are simply hated. There are administrators who are loved even after they vacate their chairs. There are other administrators who are feared when they are in power but ignored and treated with contempt when they lose their seats. When in trouble and in need of help, people try to find someone to confide and seek advice. These are persons who are liked by all friends and relatives. There are persons who are hated by all friends and relatives. Some succeed in managing and persuading others even in difficult circumstances. What makes these distinctions? Why there is such difference among people around us? This indeed is an interesting question.

The word "Tongue" has as many as 37 meanings in online dictionary, including 'slip of tongue' and 'tongue in cheek'. It is one of the organs in the body that has multiple functions. It is an important member of the digestive system. Life would never be the same if tongue were not to identify taste of the food items. It is one of the five sensory organs and we realise its value when we lose taste temporarily due to sickness. Tongue is also a tool for communication. It's value is known to those who cannot speak. Salesmen know the best use of tongue for achieving their targets. An ancient text "Subhashita Ratna Bhaandaagara", in one of its verses, proclaims that tongue is the most important organ of the human body. Not just the body, but it is the tongue around which the whole life of a person revolves.  

Accumulation of wealth and its uses stand on the tongue. For earning and building wealth, one needs to interact with people. It is not only for earning but also enjoying the fruits of the wealth that is accumulated over time. Tip of the tongue is the place where Mother Lakshmi, Godess of Wealth resides. Just as the sweet and positive words help in developing relationships and earn wealth, bitter and negative words drive away relationships and wealth. The process of earning, developing, retaining and enjoying wealth stands on the tip of the tongue just as driving away the same wealth also is at the tip of the same tongue. A key opens a lock as well as closes it. Entry and exit of wealth are by the use of the same tip of the tongue that acts as a key.

Saint Purandaradasa says that one should be like jaggery (sugar-like) while dealing with relatives and friends (ಬೆಲ್ಲವಾಗಿರಬೇಕು ಬಂಧುಜನರೊಳಗೆ). Dealing with near and dear ones should be with compassion and aid relationship building; not relation breaking. It does not mean that one should be untruthful; truth can be couched in palatable language. Many people pride themselves as being cut-and-dried in dealing with others. It only drives away others. Purpose of life is not to do this; it is for co-existence. Again, it is the tip of the tongue that ensures that friends and relatives stay with you or desert you.

The tongue is the organ that exposes us and often ends up in our being in undesirable situations. There are innumerable stories and anecdotes where uttering wrong things at the wrong time resulted in persons being arrested and imprisoned. Many a criminals got away from their crimes and might never have been caught but for their boasting of their exploits or blurting out the truth in an unguarded moment. There are many examples of innocent people as well going to jail by speaking unwanted or unnecessary things at wrong times and places. The tip of the tongue can free us or imprison us as well.

Life can come to an abrupt end due to the tip of the tongue. We are witnesses to many a road rage cases where due to some words spoken in the heat of the moment, someone is killed. When getting into arguments with others, real issues take a back seat and a wrong word spoken or interpreted wrongly enhances the tension and may even result in death of someone. Tip of the tongue brings in death as well in such situations.

All this is simplified and explained in this verse from Subhashita Ratna Bhaandaagara:

लक्ष्मिर्वसति जिह्वाग्रे जिह्वाग्रे मित्र बान्धवाः|

जिह्वाग्रे बन्धनं प्राप्तं जिह्वाग्रे मरणं ध्रुवम् ||

Lakshmeervasati Jihvaagre Jihvaagre Mitra Bandhavaah|

Jihvaagre bhandhanam praaptam Jihvaagre Maranam Dhruvam||

*****

There is an old story about a fight between the tongue and teeth. Teeth threatened the tongue that they will cut it if it does not behave. Tongue is said to have replied thus: "Don't ever threaten me; one wrong word from me will ensure the end of all of you!".

Teeth are safe as long as tongue is in check. When tongue misbehaves, consequences can be disastrous. Tip of the tongue is indeed the most important organ of the human body!

He will sleep well......

He was watching his father Sage Vajasravasa conducting a yagna and as a part of that act giving away his possessions to others. Nachiketa, still a young boy, stood on the side observing the actions of his father. The boy was upset that some of the items given away by his father were useless and of no value to the receiver. The cows given away as a part of the religious actions in the yagna were too old, weak and unable to provide any milk to the receiver. The boy wondered as to what was the purpose of giving away such cows? He could not stop his father from these actions, but wanted to do something so that the father would receive the blessings he deserved due to performance of the yagna.

"Father, to whom are you giving me?", asked Nachiketa. Vajasravasa did not take notice of what his son said and pretended as if he had not heard him. Nachiketa was not the one to let it go. He repeated his question again and again. This enraged the father and in a fit of anger he said, "I give you to Death". 

Lord Yama is the Lord of Death. Nachiketa went on a long and arduous journey to reach Lord Yama's palace. When Nachiketa arrived at Lord Yama's house, Yama was away on one of his official tours. Undeterred, Nachiketa waited outside the main door of the house for three days and nights. He did not eat or drink and did not disturb the proceedings at the house. Lord Yama returned after three days. Mortals are scared of the Lord of death, but not Nachiketa. Lord Yama was apologetic to have made a young guest wait outside the doors of his house for three nights. He was moved by the determination of the young boy in sticking to his principle and waiting without murmur that long. He decided to reward Nachiketa for his resoluteness and fearless action. "I will give you three boons for having made you to wait for three days. Ask what you want.", said the Lord of Death. Nachiketa's position was that he did not want any boons as the waiting was due to his coming unannounced and without prior appointment. Lord of Death nevertheless insisted on compensating him for the long wait.

"My father is angry and annoyed with me now. If and when you release me from here and I go to him, he should receive me without anger or rancor. Our relationship should be restored.", asked Nachiketa as the first boon.  Lord of Death smiled and said, "So be it. I bless him with good sleep in the night. He will sleep well and receive you as before". Nachiketa asked about the secret of life after death, as the other boons. Yama tried to divert Nachiketa's attention by offering many other valuable things, but Nachiketa stuck to his request. Finally Yama fulfilled Nachiketa's wish and disclosed the many secrets of higher learning. These learnings detailed in Kathopanishad is much revered among the Upanishads and its teachings are highly valued by seekers.

***** 

Ranjan Das was one of the youngest CEO of an MNC in India. He had risen to the position of CEO & MD of Indian Subcontinent of SAP at the age of 42. He was a fitness freak and did regular workout at the Gym. He was capable of running marathon races and had participated in the Chennai Marathon. He participated in many sports events and was active throughout his life physically, despite his tremendous pressures at work. He had varied interests in life; he wrote poetry and even planned to produce a movie with a film producer friend. Reports said that he ate right, jogged and had no bad habits and he slept only for 4 to 5 hours a day. He appeared in a program titled "Boss's Day Out" on NDTV where he mentioned that he was not proud of cutting down on his sleep and wished he could sleep more.

He returned after a workout in the Gym, collapsed due to a massive cardiac arrest and died. His short sleeping habit was held as a reason for his death. 

Modren life brings in various stress factors into the lives of young executives and budding professionals. In order to make more time for other activities and work related issues, many of them sacrifice some part of sleeping time. A proper night's sleep is as important as healthy food, exercises and regular medical checkups. This is true of the younger generation as well and need not be dismissed as applicable to the older lot.

*****

A sleeping time of at least 7 hours a day is recommended by physicians to their patients. Sleep here does not mean just lying on the bed but deep and comfortable sleep that can relax and recharge the body. A good night's sleep will enable the body as well as mind to face the next day's challenges with more energy and equanimity. This is exactly what Lord Yama told Nachiketa. He had rightly identified that good sleep is the key to view things on the next day with new perspectives and a calm mind.

I came across an article written by Dr Vibhuti Samarth Rao, an Ayurvedic practitioner on how Ayurveda branch of medicine deals with the aspect of sleep in human life. The article deals in detail about sleep deprivation, problems due to working in night shifts, problem of getting back to sleep when one gets up in the middle of sleep etc. Causative factors and tips to help getting a sound sleep naturally are detailed there. Some of the tips given that can be easily followed by all are:

• keeping a pleasant environment with proper room, bed and dim light.
• Soothing music and pleasant aroma.
• Having warm milk before going to bed.
• Taking shower or tub bath before going to bed.
• Massaging of pressure points in the body to relieve stress.

Modren life has rendered a good night's sleep a luxury for many. But, it is to be noted that sleep is indeed an important necessity and not an option.

*****

Several years ago, 14 of us were constrained to sleep in the dormitory of a railway station while waiting for a train due to late running of trains on account of derailment of a goods train. The one who got up last on the next morning asked others: "Did you have a good night's sleep?". One of the others replied very politely. "We indeed had sound sleep. We had sound and you had sleep!" 

Two Brothers and an Umbrella

There were two brothers in a family.  Their outlook towards life, its problems and solutions were entirely different.  Their views were often at conflict and they varied substantially. There would be frequent arguments between them about various issues that came up in day to day life. Elder brother believed in living for today and enjoy life as it comes.  Younger brother trusted in shaping one's life and plan for it.  They were fond of each other and the family ties were deep rooted. Despite their best efforts, they could not reconcile this difference in their attitude to life.

They set out from the house on their daily chores one day.  As they came out of the house, younger brother looked at the sky and said that it could rain later in the day. The elder one said that it may not rain and they need not worry about it.  Younger brother was not convinced.  He suggested that they carry an umbrella as it would prevent them from getting drenched if it really rained.  Elder brother did not appreciate the idea of carrying an umbrella.  "If you take an umbrella, you have to always think of it and take it with you wherever you go.  You have to constantly protect it and find a place to keep it when you sit, stand or move around.  It is such a big pain.  I do not want such trouble.  I want to be free wherever I go.  I am not carrying any umbrella", he declared.  The younger brother had his own argument. "Do not just think of the problem of carrying and keeping the umbrella with you. Think of the protection it gives you when it rains.  You will be miserable without an umbrella if it rains", he reasoned.

As usual they disagreed on the necessity of carrying an umbrella.  The elder brother walked away on his work without carrying an umbrella.  The younger brother went inside the house, picked his umbrella and went about his work with the umbrella in his hand.

*****  

In the previous post titled "The vicious circle" (Click on this to read it), there was a reference to life after death, re-birth and many births.  Nobody knows for sure whether there is some life after death  and whether there are re-births. There was also a mention about sharing one's material wealth with others in the society.  It also talked of credit and debit in the life's ledger and the balance one carries to the next world.  The story of the two brothers mentioned above is similar to that. Just as one does not know definitely as to whether it will rain or not, one does not know whether there is another life awaiting after death.  The society is divided into two groups just as the two brothers in the above story.  One group does not believe in rebirth and life after death.  This group believes in taking life as it comes and living for today. The other group feels that there is definitely something after death and there is bound to be rebirth.  This group does believe in leading life in a defined way so that they are able to answer The Lord when they stand before Him on the Dooms Day.  Such a belief is there among the varied religious faiths in the world. Of course, it is also true that there is a third group which does not have any time to think of either worlds, since the daily routine in the present life does not allow any time to worry about life after death.

The analogy of the "Two brothers and an umbrella" typically explains the conflict between the two groups.  The group that believes that there is no rebirth is like the brother who believes that it will not rain.  They live entirely for this life and are not worried for the future ones, as for them there is no future life.  All their actions are centered around this life; their belief leaves only this option.  For them, there is no use of doing anything for the next world which does not really exist. Whether they lead a good life or not is decided here. Chaarvaakas  (a sect that does not believe in God and rebirth) belong to this school of thinking.  "Drink Ghee (not eat Ghee) by even borrowing from others; where is the return of life when the body is burnt after death?", they ask.  Like the elder brother, there is no issue for them if it does not rain.  But if it does rain, they are exposed to hardship and get drenched.      

The second group that believes in life after the death and rebirth lives more for the future ones; their belief makes it mandatory for them to live with the eyes on future births.  They embark on a mission of safeguarding future lives that are not definite at this time.  They make many sacrifices in the present life to ensure rosy things in the indefinite future lives. Some of them are reasonable in their efforts; they do not sacrifice the present life at the altar of the future ones.  But there are others who take things too far.  They lead a miserable life presently for a wonderful anticipated future life.  Like the younger brother in the analogy story, their efforts are suitably rewarded if it really rains.  If it does not rain, all their efforts are a waste and they neither have the pleasure of leading a fine present life nor something in future as reward for the sacrifices made by them.

***** 

Which group should we choose to belong to, is the moot point.  It is a matter of personal belief and choice.  In financial terms, it is like taking insurance against a likely or unlikely risk. Probably, the key is in leading a balanced life that is neither too rigorous nor too liberal.  It appears wise to enjoy the fruits of the present life as this is definite.  There is no wisdom in sacrificing the definite present in favor of the uncertain future.  It is also fair to enjoy the fruits of the present life by sharing with others.  There is a limitation to all material wealth.  It should be used and utilized before the expiry date.  Better share them with others rather than allow them to decay with time.  There is a certain enhanced joy and pleasure in sharing what we have with others.  Sharing ensures happiness in the present life; it may also provide some insurance for the future lives, if there are any. 

Which school do you belong to?  Will it rain or not?