ಜಾಣೆಯರ ಅರಸ

ದಿನಕ್ಕೆ ಇಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಯಂತೆ ನೂರಾರು ಚಾನಲ್ ಮೂಲಕ ಒಂದೇಸಮನೆ ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಪ್ರಸಾರ ಇಲ್ಲದಿದ್ದ ಕಾಲ. ಯಾವುದೋ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ತಿಳಿಯದಿದ್ದವರು ಯಾರೋ ಒಬ್ಬರು ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಹಾಡು ಹಾಡಿದರು. ನಮ್ಮ ತಾಯಿಗೋ, ದೊಡ್ಡಮ್ಮ- ಚಿಕ್ಕಮ್ಮನಿಗೋ, ಅಕ್ಕನಿಗೋ ಆ ಹಾಡು ಬಹಳ ಇಷ್ಟವಾಯಿತು. ತಾನೂ ಕಲಿಯಬೇಕು ಅನಿಸಿತು. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದ್ದ ನಮ್ಮಂತಹ ಹುಡುಗರನ್ನು ಕರೆದು "ಅವರು ಹೇಳಿದ ಹಾಡು ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಕೇಳಿ ಬರೆದುಕೋ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯ. ಅಲ್ಲಿ ಯಾರಿಂದಲೋ ಒಂದು ಕಾಗದ, ಒಂದು ಪೆನ್ನು ಪಡೆದು, ಅವರಬಳಿ ಕುಳಿತು, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಹಾಡುವಂತೆ ಒಲಿಸಿ, ಹಾಡಿಸಿ, ಬರೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಿತ್ತು. ಈಗ ಹೇಳುವವರೂ ಹೀಗೆಯೇ ಮತ್ಯಾರಿಂದಲೋ ಕಲಿತದ್ದು. ಈ ರೀತಿ ಒಬ್ಬರಿಂದ ಒಬ್ಬರಿಗೆ ಹರಿದು ಬರುತ್ತಾ ಇರುತ್ತಿದ್ದ ಆ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಇರುತ್ತಿದ್ದವು. ಹೀಗೆ ಬಂದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು "ಪಾಠಾ೦ತರ" ಅನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಾಡುಗಳ ಕಲಿಕೆಯ ಆಸಕ್ತಿ ಇದ್ದವರು ಅವರವರ ಹಾಡಿನ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಜೋಪಾನವಾಗಿ ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ಅವು ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಅಸ್ತಿ. ಈ ರೀತಿ ಬರೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಕೆಲವು ನಮ್ಮ ಬಳಿ ಈಗಲೂ ಇವೆ. 

ಅನೇಕ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಗ ವಿದ್ಯುತ್ ದೀಪಗಳು ಇರಲಿಲ್ಲ. ವಿದ್ಯುತ್ ಇದ್ದ ದೊಡ್ಡ ಊರುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮನೆಗೆ ಒಂದೋ, ಎರಡೋ 40 ಅಥವಾ 60 ಕ್ಯಾಂಡಲ್ ಬಲ್ಬುಗಳು ಇರುತ್ತಿದ್ದವು. ವ್ಯಾಟ್ ಅನ್ನುವ ಪದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಜೀವನ ಚಕ್ರ ಸೂರ್ಯನ ಚಲನೆಯನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸಿತ್ತು. ಸೂರ್ಯೋದಯವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ನಿಮಿಷ ಮುಂಚೆ ಚಟುವಟುಕೆ ಪ್ರಾರಂಭ. ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಆದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಎಲ್ಲ ಕೆಲಸ ಮುಗಿದು ನಿದ್ದೆಗೆ ಶರಣು. ಶಾಲೆಯಿಂದ ಬಂಡ ಮೇಲೆ ಮನೆಯ ಹೊರಗಡೆ ಆಟಗಳು. ಸೂರ್ಯ ಮುಳುಗುವ ವೇಳೆಗೆ ಮನೆಗೆ ಹಿಂದುರುಗಬೇಕು. ಬಂದ ನಂತರ ಕೈ-ಕಾಲು ತೊಳೆದು ಮಗ್ಗಿ,  ಸ್ತೋತ್ರ, ಹಾಡು ಇತ್ಯಾದಿ ಹೇಳುವುದು. ನಂತರ ಊಟ ಮತ್ತು ನಿದ್ದೆ. ಹೀಗಿತ್ತು ದಿನಚರಿ. 

ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಾಡು-ಹಸೆ, ರಂಗೋಲಿ, ಕಸೂತಿ ಮುಂತಾದುವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾದ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಕ್ಷರ, ಸಂಯುಕ್ತಾಕ್ಷರ ಇಲ್ಲದ, ಬೇಗನೆ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುವ ಹಾಡುಗಳಿಂದ ಕಲಿಕೆ ಪ್ರಾರಂಭ. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯುವ ಸೌಲಭ್ಯವಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ. ಇದ್ದುದರಲ್ಲಿ ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ರಾಗ, ತಾಳಗಳನ್ನು ಕಲಿತು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮತ್ತೊಬ್ಬರನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಜೊತೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಗಳ ಪರಿಚಯ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು. 

***** 

ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸುಲಭವಾದ ಒಂದು ಹಾಡು "ಯಾರೇ ರಂಗನ ಕರೆಯಬಂದವರು" ಎಂಬುದು. ಇದು ಈಗಲೂ ಜನಪ್ರಿಯ. ಒಂದು ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಥವಾ ಮೂರು ಪದಗಳು. ಎರಡು ಸಾಲಿನ ಒಂದು ನುಡಿ. ಮೂರು ನುಡಿಗಳ ಹಾಡು. ಇದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿರುವುದೇ. ಅದು ಹೀಗಿದೆ:  

ಯಾರೇ ರಂಗನ ಯಾರೇ ಕೃಷ್ಣನ 

ಯಾರೇ ರಂಗನ ಕರೆಯಬಂದವರು

ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣನ ಪಾಪವಿನಾಶನ 

ಈಪರಿಯಿಂದಲಿ ಕರೆಯಬಂದವರು 

ವೇಣುವಿನೋದನ ಪ್ರಾಣಪ್ರಿಯನ 

ಜಾಣೆಯರರಸನ ಕರೆಯಬಂದವರು 

 ಕರಿರಾಜವರದನ ಪರಮಪುರುಷನ 

ಪುರಂದರ ವಿಠಲನ ಕರೆಯಬಂದವರು

ಯಾರೇ ರಂಗನ ಯಾರೇ ಕೃಷ್ಣನ 

ಯಾರೇ ರಂಗನ ಕರೆಯಬಂದವರು

"ಪ್ರಾಣಪ್ರಿಯನ" ಅನ್ನುವಕಡೆ ಕೆಲವರು "ಗಾನಪ್ರಿಯನ" ಎಂದು ಪಾಠಾ೦ತರ ಮಾಡಿ ಹಾಡುವುದೂ ಉಂಟು. ಪುರಂದರದಾಸರು ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣನ ಆರಾಧಕರು. ಹೀಗಾಗಿ ಪ್ರಾಣಪ್ರಿಯನ ಅನ್ನುವುದೇ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. 

"ಜಾಣೆಯರರಸನ" ಅನ್ನುವಕಡೆ ಹಿಂದೆ ಕೆಲವರು "ಸುಗುಣಿಯರರಸನ" ಎಂದು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಈಗ ಅದೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. 

ಈ "ಜಾಣೆಯರರಸನ" ಎಂದರೆ ಏನು? ಇದು ಯಾಕೆ ಪ್ರಯೋಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಚಾರ ಮಾಡೋಣ. 

*****

ಕನ್ನಡದ ಸಾಹಿತಿ, ಚಲನ ಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕ, ನಿರ್ದೇಶಕ, ಪತ್ರಕರ್ತ ಪ್ರೊ. ಪಿ. ಲಂಕೇಶ ಅವರು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಹೆಸರು "ಲಂಕೇಶ್ ಪತ್ರಿಕೆ". ಕನ್ನಡದ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಓದುವವರು ಇದನ್ನು ನೋಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಆ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಒಂದು ಟ್ಯಾಗ್ ಲೈನ್ ಇತ್ತು. "ಕನ್ನಡ ಜಾಣ ಜಾಣೆಯರ ಪತ್ರಿಕೆ" ಎಂದು. 

"ಜಾಣ" ಅಥವಾ "ಜಾಣೆ" ಎಂದರೇನು? ಜಾಣ/ಜಾಣೆ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದರೆ ಇರಬೇಕಾದ ಲಕ್ಷಣಗಳೇನು? ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಅಂಕಗಳನ್ನು ಪಡೆದವರು ಜಾಣರು ಎನ್ನುವುದು ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆ. ನಮ್ಮ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆನಪು ಶಕ್ತಿ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡುವವೇ ಆಗಿರುತ್ತವೆ. ವಿಷಯದ ತಿರುಳು ಅರ್ಥವಾಗಿರದಿದ್ದರೂ ಉರು ಹೊಡೆದು ಪರಿಕ್ಷಕರು ಕೊಟ್ಟ ಎರಡು-ಮೂರು ಘಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವನ್ನು ಪೇಪರ್ ಮೇಲೆ ಇಳಿಸುವವರೆಲ್ಲ ಜಾಣರಲ್ಲ. ಈಗಂತೂ ಬರೆಯುವ ಸಂದರ್ಭವೂ ಇಲ್ಲ. ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಉತ್ತರ ಅಡಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೊಟ್ಟ ನಾಲ್ಕು ಉತ್ತರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಆರಿಸಿದರೆ ಆಯಿತು!

ಹಾಗಿದ್ದರೆ "ಜಾಣ' ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೇಗಿರಬೇಕು? ಇದಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿ ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ "ಸ್ಮಾರ್ಟ್" ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಗುಣ-ಲಕ್ಷಣಗಳು ಅನೇಕವಿದ್ದರೂ ಮುಖ್ಯವಾದ ಕೆಲವನ್ನು ಹೀಗೆ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಬಹುದು:

• ಪೇಚು ತಂದೊಡ್ಡುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಳ್ಳದಿರುವುದು. 
• ಅಂತಹ ಎಡವಟ್ಟಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಂಡಾಗ ಉಪಾಯವಾಗಿ ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. 
• ಇಂತಹ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗುವಂತೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. 
• ಸಮಯಸ್ಫೂರ್ತಿಯಿಂದ ನಿಂತ ನಿಲುವಿನಲ್ಲಿ ಯೋಚಿಸಿ ಪರಿಹಾರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದು. 
• ಎದುರಿಗಿರುವವರನ್ನು ಇಕ್ಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಸಿ ಅದರ ಲಾಭ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು. 
• ಸಾಮಾನ್ಯರು ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯುವುದು. 

ಜಾಣತನ ಎಂದರೆ ಕುತಂತ್ರ ಮಾಡುವುದು ಎಂದು ಅರ್ಥವಲ್ಲ. ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಕಡೆಯಿಂದ ಲಾಭ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅವರಿಗೆ ಅನ್ಯಾಯ ಮಾಡಿದಂತೆಯೂ ಅಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಮೋಸವಾಗದೆ ನಮಗೆ ಲಾಭವಾದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪೇನು? 

*****

ಹಿರಣ್ಯ ಕಷಿಪುವಿನ ತಮ್ಮನಾದ ಹಿರಣ್ಯಾಕ್ಷನು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಅದರ ಅಕ್ಷದಿಂದ (ಆರ್ಬಿಟ್) ಪಲ್ಲಟಗೊಳಿಸಿದನು. ಆಗ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ವರಾಹ ರೂಪದಿಂದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿ ತನ್ನ ಕೋರೆದಾಡೆಗಳಿಂದ ಹೊತ್ತು ತಂದು ಅದರ ಅಕ್ಷದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೂದೇವಿಯಿಂದ ಅವನಿಗೆ ಒಬ್ಬ ಮಗನು ಹುಟ್ಟಿದನು. ಅವನಿಗೆ "ನರಕ" ಎಂದು ಹೆಸರು. ಹುಟ್ಟಿದ ಮಗನಿಗೆ ದೀರ್ಘಾಯುಸ್ಸು ಕೊಡುವಂತೆ ತಾಯಿಯಾದ ಭೂದೇವಿಯು ವರಾಹರೂಪಿ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದಳು. "ಆಗಲಿ. ನೀನು ಅವನ ಮೇಲೆ ಕೋಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರೆಗೆ ಅವನಿಗೆ ಆಯುಸ್ಸು" ಎಂದು ವರ ಕೊಟ್ಟನು. ಮಗನ ಮೇಲೆ ಅವನಿಗೆ ಸಾವು ಬರಿಸುವಷ್ಟು ಕೋಪ ಹೆತ್ತವಳಿಗೆ ಎಲ್ಲಿ ಬರಬೇಕು? ತಾಯಿಗೆ ಬಹಳ ಸಂತೋಷವಾಯಿತು. 

ನರಕನು ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಪತಿಯಾದನು. ದುಷ್ಟರ ಸಂಗಡ ಸೇರಿ ಲೋಕ ಕಂಟಕನಾದನು. ನರಕನು "ನರಕಾಸುರ" ಆದನು. ಅನೇಕ ರಾಜರನ್ನು ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿ ಅವರ ವಿವಾಹ ಯೋಗ್ಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳನ್ನು ತಂದು ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟನು. (ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಜರಾಸಂಧನು ಇದೇ ತತ್ವದ ಮೇಲೆ ರಾಜಕುಮಾರರನ್ನು ಸೆರೆಯಲ್ಲಿ ಇಡುತ್ತಿದ್ದನು). ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ರಾಜರಿಗೆ ಸಂತಾನವೇ ಇಲ್ಲವಾಗಿ ಕಡೆಗೆ ಇಡೀ ಭೂಮಂಡಲದ ಒಡೆತನ ತಮಗೆ ಬರಲಿ ಎಂಬ ದುರಾಸೆಯಿಂದ ಮಾಡಿದುದು ಇದು. 

ಈ ವೇಳೆಗೆ ಕೃಷ್ಣಾವತಾರ ಆಯಿತು. ನರಕಾಸುರನ ಬಾಧೆಯಿಂದ ನೊಂದವರು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಅವನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಲು ವಿನಂತಿ ಮಾಡಿದರು. ಅವನಿಗೆ ತಾಯಿಯ ಕೋಪ ಬರುವವರೆಗೆ ಸಾವಿಲ್ಲ. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಭೂದೇವಿಯ ಅವತಾರಳಾದ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿ ಸತ್ಯಭಾಮೆಯನ್ನು ಸಾರಥಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ನರಕಾಸುರನ ಮೇಲೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಹೊರಟನು. ಯುದ್ಧದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನರಕನ ಆಯುಧದಿಂದ ಏಟು ತಿಂದವಂತೆ, ಅದರಿಂದ ಮೂರ್ಛೆ ಹೋದವನಂತೆ ನಟಿಸಿದನು. ತನ್ನ ಗಂಡ ಹೀಗೆ ಪ್ರಜ್ಞೆ ತಪ್ಪಿದುದನ್ನು ಕಂಡು ಕೋಪಗೊಂಡು ಸತ್ಯಭಾಮೆಯೇ ನರಕನನ್ನು ಕೊಂದಳು. ಒಂದು ರೂಪದ ತಾಯಿಯ ಮಗ ಅವಳ ಮತ್ತೊಂದು ರೂಪದ ಕೋಪದಿಂದ ಸತ್ತನು. 

ಸಾಯುವ ಮುನ್ನ ನರಕನಿಗೆ ತನ್ನ ತಪ್ಪಿನ ಅರಿವಾಲಾಯಿತು. ತಾಯಿ-ತಂದೆಯರನ್ನು ಕ್ಷಮೆ ಬೇಡಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದನು. "ನಿನ್ನ ಹೆಸರು ಶಾಶ್ವತವಾಗಲಿ. ನೀನು ಸತ್ತ ದಿನವನ್ನು ಜನರು "ನರಕ ಚತುರ್ದಶಿ" ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಿ" ಎಂದು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಅವನಿಗೆ ವರವನ್ನಿತ್ತನು. ಅಂದಿನಿಂದ ನರಕ ಚತುರ್ದಶಿ ಆಚರಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಬಂದಿತು. 

*****

ನರಕಾಸುರನೇನೋ ಸತ್ತನು. ಅವನ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಹದಿನಾರು ಸಾವಿರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ರಾಜಕುಮಾರಿಯರನ್ನು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಬಂದಿಖಾನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದನು. "ನೀವು ಈಗ ನಿಮ್ಮ ನಿಮ್ಮ ರಾಜಧಾನಿಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಸುಖವಾಗಿರಿ" ಎಂದನು. ಆ ರಾಜಕುಮಾರಿಯರೋ ಬಹಳ ಜಾಣೆಯರು! ಇದು ಇಕ್ಕಟ್ಟಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ. ಎದುರಿಗೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿದ್ದಾನೆ. ಅವನನ್ನೇ ಪೇಚಿನ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಸಿದರು. ಅದರ ಲಾಭ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಯೋಚಿಸಿದರು. "ನೋಡು ಕೃಷ್ಣ. ನಾವು ಇಷ್ಟು ಕಾಲ ನರಕನ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದವರು. ನಮ್ಮನ್ನು ಯಾರು ಮದುವೆಯಾಗುತ್ತಾರೆ? ನಮಗೆ ಸುಖವಾಗಿ ಬಾಳಲು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ? ಅದು ಈಗಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಆಗದ ಮಾತು. ಇದಕ್ಕೆ ಇರುವುದು ಒಂದೇ ಪರಿಹಾರ. ನಮ್ಮ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಅರ್ಥವಾಗಿರುವುದು ನಿನಗೊಬ್ಬನಿಗೇ. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀನೇ ನಮ್ಮನ್ನು ಲಗ್ನ ಆಗಬೇಕು. ನಾವು ಎಲ್ಲರೂ ಅನ್ಯೋನ್ಯವಾಗಿದ್ದು ನಿನ್ನೊಡನೆ ಸಹಕರಿಸುತ್ತೇವೆ" ಎಂದರು ಆ ಜಾಣೆಯರು. 

ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಮದುವೆಯಾಗಿ ದ್ವಾರಕೆಗೆ ಕರೆತಂದನು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಮನೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟನು. ಅವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಮಕ್ಕಳಾದುವು. ಅವರೆಲ್ಲರ ಜೊತೆ ಸಂಸಾರ ಮಾಡಿದನು. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯಾದವರೂ ಸೇರಿ ಅವನಿಗೆ ಒಟ್ಟು ಹದಿನಾರು ಸಾವಿರದ ನೂರಾಎಂಟು ಹೆಂಡಿರಾದರು. ಒಮ್ಮೆ ನಾರದರು ಅವನ ಸಂಸಾರದ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಬಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದು ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರವಾಗಿ ಬಂದಿದೆ. 

"ಜಾಣೆಯರರಸ" ಎನ್ನುವ ಮೇಲಿನ ದೇವರನಾಮದ ಒಂದು ಪದಕ್ಕೆ ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇದೆ!

*****

"ಜಾಣೆಯರರಸ" ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೋಡಿಯಾಯಿತು. ಇನ್ನೂ "ಸುಗುಣಿಯರರಸ" ಎನ್ನುವ ಪಾಠಾ೦ತರದ ವಿಷಯ ಬಾಕಿ ಉಳಿಯಿತು. ಈ ಹದಿನಾರು ಸಾವಿರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯರು ನಿಜವಾಗಿ ಯಾರು? ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಅವರನ್ನು ಏಕೆ ಮದುವೆಯಾಗಲು ಒಪ್ಪಿದನು? 

ಈ ಸಂಚಿಕೆ ಈಗಲೇ ದೀರ್ಘವಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರವನ್ನು ಮುಂದಿನ ಸಂಚಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಹುಡುಕೋಣ, 

Keshava to Krishna

Students of Mathematics are taught about "Permutations and Combinations" during the course of their study on numbers. They are also taught about the difference between permutations and combinations. 

In the case of permutations, order in which the numbers is placed is important. In the case of combinations order in which the numbers appears does not matter. 

Permutations are specific selections of elements within a set where the order in which the elements are arranged is considered. If the arrangement is made without considering order of elements, it becomes combinations of the given elements.

Students of Mathematics also know that the maximum permutation arrangements with four given elements is 24. The picture given above clearly demonstrates that the number of arrangements that can be made with the four given objects is a maximum of 24 arrangements.

*****

The supreme Lord is visualised to be in unimaginable and infinite (Ananta) form. He is bigger than anything that was ever created or exists. Yet, there must be some way of him to be thought of by the mortals, be it for the purpose of worshipping or concentrating during meditation. For this purpose, religious texts provide that his form for meditation or worship should of a ever smiling four handed figure. The pictures of Lord Narayana or Mahavishnu that we see in idols or paintings are based on such "Dhyana Shlokas" or verses that describing as such. 

In Srimad Bhagavatam, Dashama Skanda (Canto 10), Chapter 3, Verses 9 and 10, the appearance of the Lord before Vasudeva, just before child Krishna was born, is described. In summary, the Lord appeared having four hands and holding weapons like Conch, Disc, Mace etc. and other details of his appearance. This is in line with descriptions of the Lord in other texts as well. In such form, he holds a Conch (Panchajanya Shankha), A Disc (Sudarshana Chakra), a Mace (Kowmodaki Gada) and a Lotus (Padma) in the four hands.

He has four hands and holds four objects in his hands. As seen above, the various permutations of holding these objects in the four hands gives rise to 24 forms of the Lord. These are called the Chaturvimshati (Twenty four in Sanskrit) Roopas (forms). This gives rise to 24 names of the supreme Lord, each one identifying a particular permutation of the four objects. 

The holding of the objects is identified from the top right hand and in a clockwise direction.

For example: 

When he holds Shankha in the top right hand, Chakra in the top left hand, mace in the bottom left hand and padma in the right bottom hand, this roopa is known as KESHAVA Roopa. the order is Shanka-Chakra-Gada-Padma.

When he holds Padma-Gada-Shankha-Chakra, it is NARAYANA Roopa.

If it is Chakra-Shankha-Padma-Gada, it is MADHAVA Roopa.

Thus we have 24 roopas with names as 

01. Keshava

02. Narayana

03. Madhava

o4. Govinda

05. Vishnu

06. Madhusoodana

07. Trivikrama

08. Vamana

09. Sridhara

10. Hrushikesha

11. Padmanabha

12. Damodara

13. Sankarshana

14. Vasudeva

15. Pradyumana

16. Aniruddha

17. Purushottama

18. Adhokshaja

19. Narasimha

20. Achyuta

21. Janardana

22. Upendra

23. Hari 

24. Krishana

These are the 24 names that are regularly used by the shraddalu people in various rituals like Archana, Sandhya vandanam etc. They are regularly chanted and in some rituals many times as well. 

The expectation is that one remembers the form of the Lord with the appropriate combination while chanting each of the 24 names. This comes by regualar practice for a considerable length of time.

Though these names are chanted many times and quite regularly, many people are not aware of this distinction and significance.

*****

In order to better explain these forms instead of through mere words, I am giving a link to Youtube video, that contains all the 24 forms with appropriate text in the Sri Purandaradasa's Keshavanama. The accomponying text is both in Kannada and English. The Roopa of the Lord is highlighted as the video moves on.

The link is:

https://www.youtube.com/watch?v=jKMsrFOqCiw

ಬಂದನೇನೇ? ರಂಗ ಬಂದನೇನೇ?

ಶ್ರೀಪುರಂದರದಾಸರ ಪದಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸೊಬಗನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ಅವರ ಅಹೋಬಲ ನರಸಿಂಹನ ಅವತಾರದ ವರ್ಣನೆ ನೋಡಿದೆವು. ನರಸಿಂಹನ ಉದ್ಭವದ ದೃಶ್ಯ ತಿಳಿಸುವಾಗ ಅವರು ಉಪಯೋಗಿಸಿರುವ ಗಟ್ಟಿ ಶಬ್ದಗಳ ಸೊಗಸು ಮತ್ತು ಆ ಸಂದರ್ಭದ ಭೀಕರತೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿರುವ ರೀತಿಯನ್ನು ನೋಡಿಯಾಯಿತು. ಅದೇ ಪದದಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹನು ಶಾಂತವಾದಾಗ ಹೇಗೆ ಸೌಮ್ಯ ಪದಗಳು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ ಉಗ್ರ ನರಸಿಂಹನನ್ನು ಪ್ರಹ್ಲಾದ ವರದನನ್ನಾಗಿ ತೋರಿಸಿದರು ಅನ್ನುವುದನ್ನೂ ನೋಡಿದೆವು. 

ಶ್ರೀ ಪುರಂದರದಾಸರ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ವರ್ಣನೆಗಳುಳ್ಳ ಪದಗಳು ನೂರಾರು. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಜೀವಿತದ ಹಲವು ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ದಾಸರು ತಮ್ಮ ಅನೇಕ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತಿಪದದಲ್ಲಿಯೂ  ಅವರು ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. 

ಆಗ ತಾನೇ ಹೆಜ್ಜೆ ಇಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿರುವ ಪುಟ್ಟ ಕೃಷ್ಣನ ಬರುವಿಕೆ ವರ್ಣಿಸುವ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಪದವು ಬಹಳ ಜನಪ್ರಿಯ. ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುವುದನ್ನು ಕಲಿಯುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮೊದಲಿಗೆ ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಹಾಡುಗಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು. ಕಲಿಯುವ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಅರ್ಥ ತಿಳಿಯುವ, ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಹಾಡಿನ ರೂಪ ತಾಳುವ, ತನ್ನ ಪದಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೋಹಕ ಅನುಭವ ಕೊಡುವ ಕೃತಿ ಇದು. 

*****

ಪುಟ್ಟ ಕೃಷ್ಣ ಬರುವಾಗ ಹೇಗಿರುತ್ತಾನೆ? ಅವನ ವೇಷಭೂಷಣಗಳು ಹೇಗೆ? ಆ ವೇಷ ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರದ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಅವನು ನಡೆದಾಡುವಾಗ ಆಗುವ ಶಬ್ಧಗಳೇನು? ಇದೇ ರೀತಿ ಇರುವ ಕಂದಮ್ಮಗಳು ನಡೆದಾಡುವುದನ್ನು ನಾವು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ನೋಡಿದ್ದೇವೆ.  ಈ ವರ್ಣನೆ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ರೂಪ ಮೂಡುತ್ತದೆ! 

ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಬಂದನೇ ಎಂದು ಒಂದು ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತೊಬ್ಬಳನ್ನು ಕೇಳುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯ ರೀತಿ ಈ ಕೃತಿ ರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ:

ಬಂದನೇನೇ ರಂಗ ಬಂದನೇನೇ? 

ತಂದೆ ಬಾಲಕೃಷ್ಣ ನವನೀತ ಚೋರ 

ಬಂದನೇನೇ ರಂಗ ಬಂದನೇನೇ?

ಘಲು ಘಲು ಘಲುರೆಂಬೊ ಪೊನ್ನಂದುಗೆ ಗೆಜ್ಜೆ 

ಹೊಳೆ ಹೊಳೆ ಹೊಳೆಯುವ ಪಾದವನೂರುತ 

ನಲಿನಲಿದಾಡುವ ಉಂಗುರ ಅರಳೆಲೆ 

ಥಳ ಥಳ ಥಳ ಹೊಳೆಯುತ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ 

ಕಿಣಿ ಕಿಣಿ ಕಿಣಿರೆಂಬೊ ಕರದ ಕಂಕಣ ಬಳೆ 

ಝಣ ಝಣ ಝಣರೆಂಬೊ ನಡುವಿನಗಂಟೆ 

ಠಣ ಠಣ ಠಣರೆಂಬೊ ಪಾದದ ತೊಡವಿನ 

ಮಿಣಿ ಮಿಣಿ ಮಿಣಿ ಕುಣಿದಾಡುತ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ 

ಹಿಡಿ ಹಿಡಿ ಹಿಡಿಯೆಂದು ಪುರಂದರ ವಿಠಲನ 

ದುಡು ದುಡು ದುಡು ದುಡನೆ ಓಡಲು 

ನಡಿ  ನಡಿ  ನಡಿಯೆಂದು  ಮೆಲ್ಲನೆ ಪಿಡಿಯಲು 

ಬಿಡಿ ಬಿಡಿ ಬಿಡಿ ದಮ್ಮಯ್ಯ ಎನ್ನುತ 

ಬಂದನೇನೇ ರಂಗ ಬಂದನೇನೇ? 

ತಂದೆ ಬಾಲಕೃಷ್ಣ ನವನೀತ ಚೋರ 

ಬಂದನೇನೇ ರಂಗ ಬಂದನೇನೇ?

ದಾಸರು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿರರುವುದು ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಪದಗಳು. ಪ್ರತಿ ಆಭರಣ ಮತ್ತು ಪುಟ್ಟ ಕೃಷ್ಣನ ಚಲನೆಯ ಶಬ್ದ ಮತ್ತು ನಡೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಒಂದು ರೀತಿಯ ವಿಶೇಷ ಅನುಭವವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕೃತಿ ಒಂದು ಕಲ್ಲು ಸಕ್ಕರೆಯಂತೆ. ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿಯಂತೆ ಒಮ್ಮೆಲೇ ತಿಂದು ಮುಗಿಸಬಾರದು. ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಮೆಲುಕಿ ಹಾಕಿ ಆನಂದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕು. ದೇವರನ್ನು ನಂಬುವುದೂ, ಬಿಡುವುದೂ ಅವರವರಿಗೆ ಸೇರಿದ ವಿಷಯ. ಆದರೆ ಸಾಹಿತ್ಯ-ಸಂಗೀತಗಳ ಸೊಗಸಿನ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬೇರೆಲ್ಲ ವಿಷಯಗಳ ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲ. 

ಅಹೋಬಲ ನರಸಿಂಹನ ಉದ್ಭವವನ್ನೂ ಮತ್ತು ಈ ಬಾಲಕೃಷ್ಣನ ಆಗಮನವನ್ನೂ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದರೆ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ಪದ ಪ್ರಯೋಗದ ಜಾಣ್ಮೆಯನ್ನೂ ಕೈಚಳಕವನ್ನು ದಾಸರ ಪದಗಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. 

ಹರಿದಾಸರತ್ನಂ ಗೋಪಾಲದಾಸರು "ಗೆಜ್ಜೆ ಗೋಪಾಲದಾಸರು" ಎಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದವರು. ಅರವತ್ತು, ಎಪ್ಪತ್ತು, ಎಂಭತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ಮತ್ತು ಹರಿಕಥೆ ಎಂಬ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ನಿಪುಣರಾದವರು. ಕಾಲಿಗೆ ಗೆಜ್ಜೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಹರಿಕಥೆ ಮಾಡುವಾಗಲೇ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದವರು. ದಾಸರ ಪದಗಳನ್ನು ಹಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಬಹಳ ವಿಶೇಷ ಪರಿಶ್ರಮ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಈ ಮೇಲಿನ ಕೃತಿಯನ್ನು ಸುಮಾರು ಮೂವತ್ತು ನಲವತ್ತು ನಿಮಿಷ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ನುಡಿಯನ್ನೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರತಿ ಸಾರಿಯೂ ಅದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಅನುಭವ. ಕಡೆಯ ನುಡಿಯಲ್ಲಂತೂ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಓಡುವುದನ್ನು, ಮತ್ತು ಅವನನ್ನು ಮೆಲ್ಲಗೆ ಹಿಡಿಯುವುದನ್ನೂ, ಅವನು ದಮ್ಮಯ್ಯಗುಡ್ಡೆ ಹಾಕಿ ಬಿಡಿಸಿಕೊಂಡು ಓಡುವುದನ್ನೂ ಶಬ್ದಗಳ ಮೂಲಕವೇ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ವೀಣಾ ರಾಜಾರಾಯರು ತಮ್ಮ ಸಂಗೀತಾಭ್ಯಾಸಿ ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಈ ಪದವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. 

*****

ಇಂದು ಪುಷ್ಯ ಬಹುಳ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ ಶ್ರೀ ಪುರಂದರದಾಸರ ಪುಣ್ಯ ದಿನ. ಅವರನ್ನು ನೆನೆಯಲು ಸುದಿನ. 

ಮನ್ಮನೋಭೀಷ್ಟ ವರದಂ ಸರ್ವಾಭೀಷ್ಟ ಫಲಪ್ರದಂ 

ಪುರಂದರ ಗುರಂ ವಂದೇ ದಾಸ ಶ್ರೇಷ್ಠಮ್ ದಯಾನಿಧಿಮ್ 

Knowledge and Experience

Bheeshma was lying on the bed of arrows in the middle of Kurukshetra battlefield. The arrows that had pierced his body were shot at him by by his own grandson, Arjuna. Bheeshma was blessed with the boon of choosing the time of his death. Bheeshma decided to wait on the bed of arrows for some more time, however painful it were, before welcoming his death and renounce the physical body.

Bheeshma's entire life was a web of curses and a boon. Many curses combined together behind this one boon to dictate the events in his life. Some of these curses were taking shape even before his birth itself! Considered as one of the foremost warriors of his era, he was witness to many events during his life time. While lying on the bed of arrows, he reflected on the events of his life and the reasons for which he had to face the long wait. Two reasons are given for his long wait.

***** 

Lord Brahma was taking a walk along the seashore. Lord Varuna, Lord of the ocean, suddenly came up with big waves and sprayed water on him. Brahma became enraged, told him to calm down and said - Shanto Bhava - (शान्तो भव). Coupled with this, there was another curse on him and Ganga, the divine river. During a celebration in the court of Lord Indra, he was continuously staring at Ganga when her shoulder garment was blown away by the wind while all others looked elsewhere. Ganga was also staring at him. Brahma cursed them to be born on earth and live as man and wife. Varuna took birth as Shantanu, a name derived from the first curse. He met Ganga and asked her to be his wife. Ganga accepted on the condition that he would not question her on any of her actions. The day he questions her, she would be free to dissolve the marriage and go away. The two curses brought them together on the earth as Shantanu and Ganga.

Eight brothers, known as Ashta (eight) Vasus, went to the hermitage of Sage Vasishta. They were well looked after by the sage and treated with all comforts despite living in the forest. The Vasus learnt that all this was due to a sacred cow in the custody of the sage. The youngest brother was tempted by his wife to take away the cow from the sage. Other seven brothers assisted him. The sage cursed them to be born on the earth. The eight brothers repented and begged the sage's mercy. The sage somewhat relented and reduced the rigour of the curse for the seven brothers who only assisted in the attempted crime. They would be born on earth, but get released immediately due to their death, he said. The last brother who was the main offender would however have to lead a full life on earth, he insisted. These eight brothers were born as the sons of Shantanu and Ganga.

As soon as a child was born, Ganga would take it and throw it in the river. Shantanu could not question her as per their arrangement arrived at before the marriage. Seven sons were thus killed. When the eighth son was born, Shantanu could not hold back and stopped Ganga from the child being thrown in the river. Ganga handed over this eighth son, named Devavrata, to Shantanu, dissolved the marriage and left. 

Devavrata was educated by many a stalwarts; he was a student of Brihaspati, the Guru of the Devas, Shukracharya, the Guru of the Demons, Sages Vasishta, Chyavana and Markandeya. He learnt the secrets of archery and warfare from Lord Parashurama. He became a treasure of knowledge and the most learned man of his time.

Meanwhile Shantanu fell in love with Satyavati, the daughter of Daasha Raja. Daasha Raja was agreeable to offer her in marriage but wanted her son to succeed Shantanu as the King. Devavrata being the elder son was now standing between the marriage and the throne. Shantanu did not want to deny Devavrata's rights. But Devavrata found the reason for his father's sadness and persuaded Daasha Raja for the marriage. He told Daasha Raja that he would forego his claim to the throne and Satyavati's son would be the King. Daasha Raja was not satisfied with this offer. What would happen if Devavrata's children claimed the throne in due course? Devavrata went a step further. He promised Daasha Raja that he would never marry and remain a bachelor for the rest of his life! This removed the final hurdle and Satyavati married Shantanu. Devavrata was now known as "Bheeshma" due to his vow to remain a bachelor for the rest of his time and defend the Hastinapur throne as a dedicated protector.

Bheeshma was now tied to the Hastinapur throne by his own vow. He abducted three daughters of the King of Kashi to get them married to his step brother Vichitraveerya. Eldest of them, Amba, was in love with another King, Salva, and therefore was released by Bheeshma. Salva refused to marry her after the abduction. She returned and demanded that Bheeshma marry her. Bheeshma cited his vow and refused. Amba went to Bheeshma's Guru Parushurama and sought his help. Having refused the Guru's advice to marry her due to his vow, Bheeshma had to reluctantly fight his own Guru Parushurama. After more than three weeks of fighting, it was declared as a draw. Amba now took birth as Shikhandi with the sole goal of becoming the reason for Bheeshma's death. Arjuna used Shikhandi as a shield and felled Bheeshma on the bed of arrows.

Lying on the bed of arrows, Bheeshma was reviewing all happenings in his life. Karna had the sympathy of all for his misfortune, but his own misfortune was far greater than that of Karna. He could not even breathe his last as there was one more duty that he had to perform.

*****

What are the two reasons for his long wait on the bed of arrows? First reason given is that he waited for Uttarayana Punyakala, the time when the Sun starts his journey northwards. The second reason given is that he had to wait for the conclusion of the war and satisfy himself that the throne of Hastinapur was safe. Both were minor reasons. The belief that those who die in Uttarayana alone go to heaven is not true. Reaching heaven or hell is purely dependant on ones own deeds during the life time. Only the paths traced for the onward journey during Uttarayana and Dakshinayana are different and it does not affect the final destination. Otherwise half the people can never reach heaven as they die in Dakshinayana. As regards safety of the throne, it was well known that Pandavas would ultimately win the war and Yudhishtira would occupy the throne at the conclusion of the war. This being the case what was the real secret behind Bheeshma's long wait?

Once the war is concluded and Yudhishtira is anointed as the King, Krishna brings the new King and his brothers to Kurukshetra battlefield to meet Bheeshma. Bheeshma recites "Vishnu Sahasranaama" and seeks Krishna's permission to welcome his death. The discussion between Bheeshma and Krishna goes thus:

"Pitamah (Grandfather), you are the treasure house of all knowledge in the world. There is no other person on this earth who has amassed the amount of knowledge as you have done. The list of your Gurus itself is a testimony to this. You have one real reason for holding your life till now. Your exemplary knowledge should not go waste. King Yudhishtira is the right person to receive this treasure. Please advise him urgently when you are still here".

"Krishna, when you are yourself present here and advising Pandavas, who am I to advise Yudhishtira?"

"I may have the knowledge. I do not have your experience. Mere knowledge is not enough. Experience is equally valuable. Furthermore, your knowledge and experience should pass on especially to your successors in the family. Please pass on your knowledge and experience to him before you embrace your death".

Bheeshma duly obliged and advised Yudhishtira at length. His advice is recorded in the latter part of Mahabharata. Once the duty was completed, he renounced the human body and concluded his life's journey.

*****

This has a great lesson for all of us. Knowledge is indeed important. Experience is equally important. Knowledge and experience are to be passed on to the next generation. That ensures continuity. And thus life goes on.....

I am no THIEF, Mom!

Last week I had made a post titled "GrandFather and GrandSon" (click here to read it). Some friends have mailed me asking for similar stories. Saint Purandaradasa has left many such stories for us, in the form of beautiful songs. These songs were sung daily in almost every household some decades ago. Pressures of modern life and  change of life style have rendered such songs redundant. "Jack and Jill" and "Humpty Dumpty" have replaced those songs.

*******

ನೀಲವರ್ಣನೆ ಕೃಷ್ಣ,  ನಾರಿಯರು ನಿನ್ನ ಬಲು ಚೋರ ಎಂಬುವರೊ ಕೃಷ್ಣ
ಗಯ್ಯಾಳಿ ಶಟವಿಯರ ನುಡಿ ಕೇಳಿ ಎನ್ನ ಮೇಲೆ ಕೋಪವನ್ನು ಮಾಳ್ದೆಯಮ್ಮಾ, ಗೋಪ್ಯಮ್ಮ

ಬಡವರರಾಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಡ ಹಾಲು ಮೊಸರು ನೀ ಕುಡಿದುಬಂದ್ಯಂತಲ್ಲೋ ಕೃಷ್ಣ?
ನಾ ಹುಡುಗ ಕೊಡ ಹಾಲು ಕುಡಿವ ಬಗೆ ಹ್ಯಾಂಗಮ್ಮ, ಇದ ನಿಜ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಮ್ಮ, ಗೋಪ್ಯಮ್ಮ
....................

Neelavarnane Krishna, naariyaru ninna balu chooranembuvaro krishna
Gayyali shataviyara nudi keeli enna meele koopavanu maaldeyamma gopyamma!

Badavaraa maneyalli koda haalu mosaru nee kudidu bandyantallo Krishna?
Naa huduga koda haalu kudiva bage hyaangamma, ida nija maadi torisamma, Gopyamma

*******

Yashoda is in a very angry mood. She is fed up with umpteen complaints on Krishna from almost every one in the area. Some of the complaints are unbelievable and her heart does not permit her to accept them. But she cannot ignore them also. This boy is also very mischievous and she herself knows his exploits at home. Complaints are made by the women when Krishna is not around. When  Krishna is with her and she questions him, he manages to digress and her motherly love makes her adore her son and forget the complaints. All the complaints are repeated the next day. She has decided to put an end to all these complaints. Little Krishna is strictly admonished and tied to the wooden pillar. He has been denied his share of  butter in the morning. Krishna is weeping  and begging his mother to release him.  She strongly rebukes him again. He is firmly told that he will be released only after the complaints are sorted out in the afternoon. Krishna promises her that he will stay at home and be available when all the complainants arrive. Yashoda does no relent. She knows very well that once released, she cannot find him easily. He may even run away to the banks of river Yamuna and start dancing on the head of some dangerous snake. She stays firm much against her motherly urge to release him. Krishna has stopped begging to be released. He appears hurt by the turn of events and two drops of tears, looking like pearls, are still on the edge of the beautiful eyes.

One by one the complainants are arriving in the palatial house of Nanda Gopa. Nanda Gopa is not at home. The court is in session. Yashoda is the presiding Judge. She is also the prosecutor. Many women from nearby streets are complainants. Accused Krishna is standing tied to the pillar. Balarama and other boys are just outside the main hall which is now converted into a court room. They are peeping through the window, anxious to know what is going to happen next. Yashoda  knows the list of complaints by heart and does not need any records to refer to. She has heard the complaint so many times.

"Krishna, this woman complains that you have gone to their house and stealthily drank a full pot of milk. They are very poor people. They make a living  by selling the milk. What should they do if a pot of milk is finished by you? Am I not giving you sufficient milk at home?"

"I am no thief, Mom. Do not believe this woman. You know I am such a small boy. My whole body can be put inside that big pot. Is it possible for my stomach to hold a pot of milk? See, how small is my stomach is! Let her bring a boy like me and make him drink a pot of milk.  Then we can accept her charge."

The charge is unsubstantiated and dropped. Yashoda takes up the next complaint. "Krishna, this other woman has a complaint that you took their sarees and ran away. What do you say for this?".  "Mom, I am only six years old and alone. They are sixteen years old, grown up and outnumber me. See my feet. How small they are. How can I run faster than them?". Charge is to be dropped again.

All other complaints are tried one by one. Krishna has a convincing reply to each charge. All charges are dropped and Krishna is released. He runs to meet his brother and friends waiting outside.

All the women come out of the palatial house. The first complainant comes to Krishna and begs him: "Krishna, please come to our house tomorrow. You can drink as much milk as you want. After your last visit our cow is giving three times the usual quantity of milk. Please forgive me and come tomorrow". Krishna smiles. Other complainants follow one by one. Each one requests him to visit their respective houses. Krishna is all smiles. Yashoda  comes in search of Krishna with a big ball of butter.

*******

Saint Purandaradasa must have observed children very closely. He probably saw a Krishna in every child around him. His was not a case of dry devotion to the Lord. It was devotion filled with humanly love and divine feelings.